Na posiedzeniu Podkomisji stałej ds. jakości kształcenia i wychowania, które odbyło się dnia 9 maja br., została przedstawiona Informacja Ministra Edukacji Narodowej na temat „sytuacji na rynku podręczników w szczególności istniejącego procederu oferowania przez wydawców podręczników prezentów szkołom w zamian za wybór wskazanego podręcznika."

Zasady wyboru podręczników szkolnych, kompetencje nauczycieli, dyrektora szkoły, ministra właściwego do spraw oświaty, organu prowadzącego czy kuratora oświaty w tym zakresie, a także konsekwencje wyboru podręczników w zamian za korzyści majątkowe, zostały już przybliżone w Dzienniku Warto Wiedzieć.

W rzeczonej informacji znalazły się również uwagi na temat działalności Ministra Edukacji podejmowanych w tej tematyce, do których zaliczono:

1. Współpracę z kuratorami oświaty
   MEN na swojej stronie internetowej przypomniał, o organach właściwych do nadzorowania szkół w zakresie stosowania pozamerytorycznych kryteriów wyboru podręczników i do podejmowania przez szkoły zobowiązań do korzystania z podręczników danego wydawnictwa w zamian za przekazanie szkole różnego rodzaju sprzętu dydaktycznego. W piśmie z 8 kwietnia skierowanym do kuratorów MEN przypomniał, że wyboru podręczników nauczyciel dokonuje kierując się przesłankami dydaktycznymi oraz potrzebami i możliwościami uczniów. Oferowanie nauczycielom korzyści w zamian za wybór konkretnego podręcznika jest niezgodne z zasadą autonomii zawodowej nauczyciela. Ponadto kuratorzy oświaty, w zawiązku ze zbliżającym się terminem wyboru podręczników (15 czerwca), zostali zobowiązani do przeprowadzenia w tym zakresie doraźnej kontroli.
2. Ograniczenie możliwości składania wniosku o dopuszczenie do użytku szkolnego kolejnych wydań podręczników zmienionych w nie więcej niż 20%
   Dzięki czemu rodzice i nauczycieli uzyskają ułatwiony dostęp do wykorzystania i zakupu podręczników używanych. Co również spowoduje obniżenie środków przeznaczanych na ten cel.
3. Realizacja projektu systemowego „E-podręczniki dla kształcenia ogólnego"
   W ramach tego projektu zostaną opracowane interaktywne i multimedialne e-podręczniki, do nauczania wybranych przedmiotów na poszczególnych etapach edukacji, które będą nieodpłatnie udostępniane, na przygotowanym do tego celu portalu edukacyjnym. Według MEN do czerwca 2015 r. powinny zostać przygotowane i udostępnione wszystkie planowane podręczniki.

Cały tekst omawianej Informacji znajdą Państwo w załączeniu.

Atmosfera podczas posiedzenia podkomisji wydawała się być spokojna, jednakże nie zabrakło zarzutów pod adresem MEN w związku z panującą na rynku podręczników sytuacją.

Przedstawiciel grupy Wnioskodawców (Solidarna Polska) poruszył zagadnienia dotyczące braku jasnych procedur wyboru podręczników, oraz patologii jaką jest wybór podręczników tylko z uwagi na wartość dodaną jaką są dołączone do nich prezenty, pomijając uwzględnienie jakości merytorycznej. Zauważył iż w Polsce brakuje systemu obrotu podręcznikami używanymi, jak również ubolewał nad biernością Ministerstwa w zakresie tego problemu, który był zgłaszany już wcześniej. Uwagi te zostały wysunięte w związku z analiza sytuacji panującą na rynku podręczników przeprowadzoną przez Fundacje Inicjatywy Obywatelskiej „Polska bez korupcji", na podstawie uzyskanych umów zawieranych przez dyrektorów szkół z wydawnictwami.

Również zebrani na posiedzeniu posłowie wyrazili swoje obawy i uwagi, które w głównej mierze oscylowały wokół takich zagadnień jak:

1. konieczność ograniczenia i zaostrzenia kryteriów dopuszczalności podręczników (gdyż jest ich za duży wybór na każdym z etapów edukacji często w podziale na semestry )
2. kontrola zainicjowana przez MEN, została podjęta zbyt późno, biorąc pod uwagę od kiedy problem istnieje i był zgłaszany,
3. wolny wybór nauczyciela to niejako fikcja – aby móc rzetelnie ocenić, który podręcznik jest merytorycznie najlepszy, nauczyciel musiałby zapoznać się ze wszystkimi (gdyż recenzje innych mogą być również stronnicze), a co za tym idzie wszystkie je zakupić. A który pedagog może sobie na to pozwolić? Może to Men powinien określić nauczycielom które podręczniki są dobre.
4. dobre praktyki z zagranicy, gdzie dzieci rozpoczynając naukę otrzymują podręczniki, a po zakończonym roku szkolnym oddają je (w przypadku zniszczenia musza za nie zapłacić), tak jest chociażby we Francji, Niemczech czy Wlk. Brytanii.

Głos zabrali również zaproszeni goście.

Przedstawiciel Forum Związków Zawodowych podkreślił, iż od 10 lat sygnalizowali że taki problem istnieje. Karygodnym jest że za wybory ministerstwa, muszą płacić rodzice (którzy są bez prawa głosu). Jako propozycje rozwiązania wskazał możliwość organizowania przetargu na wydanie podręczników, dzięki czemu koszty ponoszone przez rodziców na ich zakup zmniejszą się o 60%.

Natomiast Prezes Izby Księgarstwa Polskiego uważa, że pisma skierowane przez ministerstwo do kuratoriów były bezcelowe, a to ze względu na fakt, że mało które kuratorium umieściło informację na swojej stronie i poinformowało dyrektorów. Najpierw powinno się zobowiązać kuratorów do uzyskania od dyrektorów umów z wydawnictwami a później przeprowadzić kontrolę doraźną. Powinno się również wyeliminować wydawców ze szkół, gdyż jak się okazuje niszowe wydawnictwa nawet nie uzyskują możliwości własnych prezentacji a to stanowi przejaw braku równości. Ponadto proceder ten sam w sobie rodzi zagrożenie, gdyż dyrektorzy i nauczyciele uczestniczący w spotkaniach z wydawcami sami dopytują o korzyści płynące z wyboru podręczników danego wydawnictwa.

Na spotkaniu nie zabrakło również przedstawiciela Stowarzyszenia „Rodzice w edukacji", reprezentującego równie zainteresowanych tą kwesta rodziców. Pani prezes stanowczo podkreśliła, ze nie do zaakceptowania jest zabijanie rynku podręczników używanych, szczególnie w kontekście rosnących cen tych nowych. Opowiedziała się również za uwzględnieniem opinii rodziców w kwestii dopuszczalności podręczników, gdyż niejednokrotnie mogą oni stanowić autorytet przy konstrukcji recenzji.

Prezes Sekcji Wydawców Edukacyjnych Polskiej Izby Książki odpierając zarzuty kierowane pod adresem wydawców podkreślił, że przekazywane przez wydawnictwa pomoce naukowe finansowane są z ich tzw. budżetu reklamowego i są dysponowane w taki właśnie sposób. Działając w ten sposób wydawcy na pewno nie popełniają przestępstwa, ani nie robią krzywdy dzieciom, gdyż te pomoce naukowe mogą im tylko pomóc. Jednak pragnąc oczyścić atmosferę, uznano iż należy zaprzestać tego typu działań. Kodeksem etycznym Sekcji Wydawców Edukacyjnych PIK zostali objęci więc wszyscy członkowie. Jeżeli któryś z nich dopuści się zakazanych praktyk, przestanie być członkiem Sekcji.

Słowo podsumowania wygłosiła Pani Minister Berdzik. Nie zgodziła się ze stwierdzeniem, iż przepisy dotyczące wyboru podręczników są niejasne, podkreślając że są po prostu łamane i w tym tkwi problem. Minister zobowiązała się do czerwca przekazać wyniki kontroli przeprowadzone przez kuratoria oświaty i zapowiedziała że od 1 września rozpocznie się kontrola kompleksowa.