Wojewoda Wielkopolski wskazał, że dieta dla przewodniczących organów jednostek pomocniczych ma dotyczyć pokrywania wydatków i strat, a nie przysługiwać z samego faktu pełnienia funkcji. 

Uchwałą Rada Miejska ustaliła diety przewodniczącym organów wykonawczych jednostek pomocniczych Gminy i Miasta.

W treści § 2 ust. 2 uchwały określono, że: „Dieta, o której mowa w ust. 1 nie przysługuje w przypadku braku wykonywania przez przewodniczącego czynności związanych z jego funkcją przez okres co najmniej 30 dni”.

Taki przepis nie spodobał się organowi nadzoru. Według niego, tak sformułowana zasada dotycząca sposobu ustalania diet przewodniczącym organu wykonawczego jednostki pomocniczej gminy została podjęta z istotnym naruszeniem art. 37b ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.

Co nie spodobało się urzędnikom wojewody? Jak oceniono, z konstrukcji przyjętych przez radę przepisów wynika, iż nawet w przypadku długotrwałego niewykonywania funkcji przewodniczącego dieta się należy. Wystarczyłoby bowiem pełnić funkcję przewodniczącego jednostki pomocniczej przez jeden dzień w miesiącu, aby dieta przysługiwała w pełnej wysokości. To stoi w sprzeczności z pojęciem „diety” jaką orzecznictwo przyjęło w kontekście ww. wskazanego przepisu ustawowego.

„…wyraz «dieta» należy rozumieć (...) jako zwrot kosztów związanych z pełnieniem funkcji. Jego istota sprowadza się do wyrównywania wydatków i strat spowodowanych pełnieniem wskazanej funkcji. Skoro więc dieta sprowadza się do wyrównania wydatków i strat spowodowanych pełnieniem funkcji sołtysa, to osoba pełniąca funkcję sołtysa zachowuje prawo do zwrotu kosztów i wydatków poniesionych w związku ze sprawowaniem tej funkcji, a nie z tytułu samego faktu bycia taką osobą” – przytoczył wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 11 października 2012 r., sygn.II SA/Op 387/12 wojewoda w swoim uzasadnieniu rozstrzygnięcia nadzorczego. Ponadto powołano się na uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 23 października 2019 r., II SA/Po 555/19, gdzie, stwierdzono z kolei, że: "Skoro dieta sprowadza się do wyrównania wydatków i strat spowodowanych pełnieniem funkcji przewodniczącego (…), to osoba pełniąca tę funkcję zachowuje prawo do zwrotu kosztów i wydatków poniesionych w związku ze sprawowaniem funkcji, a nie z tytułu samego faktu bycia taką osobą. Zgodzić się zatem należy z poglądem (...), iż zakresem regulacji uchwały podjętej na podstawie delegacji ustawowej zawartej w omawianym przepisie winna być objęta m.in. sytuacja, gdy sołtys, przez dłuższy okres czasu nie wykonuje obowiązków wynikających z pełnionej funkcji, a tym samym nie ponosi żadnych kosztów związanych z pełnieniem funkcji. W przeciwnym razie dieta ustalona w stałej kwocie ma charakter okresowego ryczałtu, który przyjmuje charakter stałego, wynagrodzenia, niezależnego od kosztów związanych z pełnieniem funkcji".

W ocenie organu nadzoru, rada powinna była w przedmiotowej uchwale określić zasady potrącania diety przewodniczącym organu wykonawczego jednostek pomocniczych w przypadku, gdy nie wykonują oni obowiązków wynikających z pełnionej funkcji. 

W konsekwencji orzeczono nieważność całej uchwały rady. 

Opracowano na podstawie: rozstrzygnięcia nadzorczego Wojewody Wielkopolskiego z dnia 21 sierpnia 2024 r., znak NP-III.4131.1.284.2024.5

Przytoczona podstawa prawna:

Art. 37b ustawy o samorządzie gminnym:

1. Rada gminy może ustanowić zasady, na jakich przewodniczącemu organu wykonawczego jednostki pomocniczej będzie przysługiwała dieta oraz zwrot kosztów podróży służbowej.
2. Rada gminy może ustanowić zasady, na jakich członkom organu wykonawczego jednostki pomocniczej oraz członkom rady dzielnicy (osiedla), rady sołeckiej, będzie przysługiwała dieta lub zwrot kosztów podróży służbowej.