NSA: Fakt zarządzania działalnością gospodarczą w imieniu przedsiębiorcy należy każdorazowo, szczegółowo badać i nie można poprzestać wyłącznie na tym, że konkretna osoba pełni określoną funkcję w strukturze organizacyjnej podmiotu.
NSA wskazał, że przez zarządzanie działalnością gospodarczą należy bowiem rozumieć kierowanie działalnością gospodarczą, którą prowadzi inny podmiot będący przedsiębiorcą. Z kierowaniem tym wiąże się możliwość samodzielnego decydowania o wszelkich kwestiach związanych z prowadzoną działalnością, w tym decydowania o sposobie pozyskiwania dochodów, formach działalności, przeznaczeniu środków stanowiących dochód.
Taki wyrok zapadł 26 marca 2024 r. w sprawie o sygnaturze III OSK 963/23.
Komentarz Redakcji: NSA uchylił wyrok WSA oraz zaskarżone zarządzenie zastępcze Wojewody Warmińsko-Mazurskiego stwierdzające wygaśnięcie mandatu. O ile można zgodzić się z cytowaną wyżej tezą zawartą w uzasadnieniu do wyroku, to wątpliwości może budzić zastosowanie jej w okolicznościach sprawy, w której orzekał Sąd. Skarżąca była zatrudniona w spółce, w której 100% udziałów posiadała gmina, w której skarżąca była radną. Zgodnie z treścią upoważnienia udzielonego przez Prezesa Zarządu Spółki, skarżąca została umocowana do zastępowania Prezesa Zarządu, w związku z pełnioną funkcją Dyrektora ds. Pielęgniarstwa, wobec podmiotów trzecich. W ramach tego upoważnienia skarżąca była uprawniona do występowania w imieniu Prezesa Zarządu i składania w jego imieniu oświadczeń (w tym materialno-prawnych) o wartości nieprzekraczającej jednorazowo kwoty 50.000 zł, zgodnie z uprzednio otrzymanymi instrukcjami. Sąd pierwszej instancji przyjął, że skarżąca jest pełnomocnikiem spółki prowadzącej działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, a zatem została wyczerpana dyspozycja art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, co skutkuje wygaśnięciem jej mandatu radnej. NSA stwierdził jednak, że upoważnienie owe nie stanowi upoważnienia do prowadzenia działalności gospodarczej. NSA opierając się na treści uchwały Rady Miejskiej odmawiającej pozbawienia Skarżącej mandatu wskazał, że aktywność skarżącej wynikająca z ww. upoważnienia ograniczała się jedynie do doraźnego zastępowania Prezesa Zarządu w bieżących czynnościach zarządczych i to wyłącznie w trakcie jego nieobecności, a wszelkie sygnowane przez skarżącą dokumenty miały być uprzednio uzgadniane z Prezesem.
Należy jednak podkreślić, że we wcześniejszych orzeczeniach sądów administracyjnych, w tym NSA, w mniej oczywistych sprawach, składy orzekające wskazywały, że doszło do naruszenia przepisów dotyczących zakazu wykonywania, zarzadzania czy bycia przez radnego pełnomocnikiem w prowadzeniu działalności z wykorzystaniem mienia komunalnego. Przykładowo w wyroku NSA z 2 lutego 2023 r. III OSK 1383/22 wskazano, że użyty przez ustawodawcę w art. 24f ust. 1 u.s.g. zwrot: "z wykorzystaniem" (…) odnosić należy do wszelkich przypadków korzystania z mienia komunalnego gminy w ramach prowadzonej działalności, bez względu na to czy owo wykorzystywanie ma podstawę prawną, czy też nie, jest stałe bądź jednorazowe oraz odpłatne bądź też nie.
W wyroku z 25 października 2019 r. II OSK 2354/19 NSA przyjął, że nie jest wymagane, aby pełnomocnik podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego uczestniczył bezpośrednio w zarządzaniu taką działalnością i miał bezpośredni wpływ na takie zarządzanie. Nie ma też znaczenia charakter pełnomocnictwa, a więc czy jest to pełnomocnictwo o charakterze stałym, czy jednorazowe, ogólne, czy szczegółowe, czy też do poszczególnych czynności.
Nie ulega zatem wątpliwości, że przepisy ustaw samorządowych w tym zakresie są niejednoznaczne. Można odnieść wrażenie, że to czy dana osoba straci mandat czy nie, zależy od przychylności składu orzekającego w konkretnej sprawie.
Wszystkie cytowane orzeczenia dostępne są w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych.
