Analiza ryzyka jest istotnym elementem badań dla przedsięwzięć realizowanych przy wykorzystaniu formuły PPP.
Po pierwsze, jednym z kryteriów oceny ofert dla przedsięwzięć realizowanych w formule PPP, jest podział zadań i ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym i partnerem prywatnym. Tym samym zakłada się ,iż właściwy podział zadań i ryzyk, jest kluczowy dla powodzenia realizacji przedsięwzięcia przeprowadzanego wspólnie przez podmiot publiczny i partnera prywatnego.
Po drugie, odpowiedni podział ryzyk determinuje kwestie związane z ujmowaniem w klasyfikacji statystycznej projektu w budżecie sektora finansów publicznych. Ponadto, odpowiedni podział ryzyk pozwala na osiągnięcie odpowiedniej efektywności projektu w całym okresie obowiązywania umowy z partnerem prywatnym z możliwością jej przedłużenia na okres cyklu jego życia. Analiza ryzyk sporządzana z kolei na potrzeby dokumentacji aplikacyjnej dla projektów współfinansowanych środkami Unii Europejskiej, ma za zadanie przede wszystkim zbadanie prawdopodobieństwa osiągnięcia zadawalającej efektywności pod względem określonej wartości progowej IRR i NPV.
Celem tej analizy jest ustalenie prawdopodobieństwa osiągnięcia przez projekt zakładanych pierwotnie efektów oraz ustalenie prawdopodobnego scenariusza odchyleń tych wyników od wartości reprezentującej ich szacunek. Ryzyko powinno być przekazane stronie, która jest w stanie najlepiej sobie z nim poradzić. Efektywne rozmieszczenie ryzyka ma bezpośredni wpływ finansowy na projekt, ponieważ skutkuje obniżeniem ogólnych kosztów przedsięwzięcia i dlatego stanowi wzmocnienie wartości w stosunku do zaangażowanych środków finansowych w porównaniu z tradycyjnymi metodami udzielania zamówień publicznych.
Prawidłowo przeprowadzona analiza ryzyka pozwala na wstępna analizę klasyfikacji przedsięwzięcia pod kątem długu i deficytu sektora finansów publicznych.
Do podstawowych rodzajów ryzyk związanych z realizacją przedsięwzięć w modelu PPP należą:
- ryzyka związane z budową,
- ryzyka związane z dostępnością i
- ryzyka związane z popytem [Por. Rozporządzenie ministra gospodarki z dnia 11 lutego 2015 r. w sprawie rodzajów ryzyka oraz czynników uwzględnianych przy ich ocenie.].
W praktyce podział ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym a partnerem prywatnym determinowany będzie każdorazowo różnymi czynnikami uwarunkowanymi charakterem danego przedsięwzięcia.
W przypadku projektów hybrydowych Należy wziąć pod uwagę dodatkowe ryzyko związane ze współfinansowaniem ze środków unijnych.
Duże ryzyko przed rozpoczęciem projektu związane jest z możliwością nieotrzymania dotacji unijnej. Można je zmniejszyć na kilka sposobów :
- Podmiot publiczny bierze na siebie ryzyko, jeśli fundusze unijne nie zostaną przyznane – fundusze wyrównawcze zapewni podmiot publiczny (może to być znaczące zobowiązanie finansowe).
- Warunki udzielenia zamówienia mogą wiązać się z koniecznością złożenia przez partnera prywatnego alternatywnych propozycji, z dwoma scenariuszami, w zależności od tego, czy na projekt zostanie przyznana dotacja unijna (np. w drugim przypadku przyszłe opłaty od użytkowników będą wyższe, aby umożliwić partnerowi prywatnemu pokrycie wyższych kosztów finansowania).
Inne ryzyko związane jest z niepewnością co do poziomu dotacji.
Ponieważ w sektorze prywatnym zazwyczaj nie akceptuje się ryzyka związanego z tym, że publiczny wkład finansowy z UE będzie niższy niż kwota określona w umowie koncesyjnej, do przedmiotowych władz publicznych należy decyzja w sprawie zabezpieczenia dotacji unijnej w umowie. Jeśli dofinansowanie kształtuje się na poziomie niższym niż przewidywana kwota, sektor publiczny będzie musiał wyłożyć dodatkowe fundusze na rzecz projektu.
Magdalena Wojciechowska - Prezes Zarządu Ingenis sp. z o.o., Koordynator projektów PPP
