Staż pracy wpływa na określone prawa i przywileje pracownicze. Co najmniej pięcioletnia kariera zawodowa uprawnia do specjalnego dodatku do pensji.
Chodzi o dodatek za wieloletnią pracę, który pracownik otrzymuje po pięciu latach pracy. W dniu nabycia wynosi on 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Takie reguły wyznacza art. 38 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych. Dodatek przysługuje pracownikowi samorządowemu a nie każdemu pracownikowi, np. zatrudnionemu w prywatnej firmie – choć oczywiście tu wewnętrzne przepisy płacowe mogą przyznawać tego typu dodatki. Jednak dla tego składnika płacy pracownika samorządowego znaczenie ma także praca danej osoby w innych miejscach.
Jak wyjaśnia Agnieszka Rzetecka-Gil (Ustawa o pracownikach samorządowych. Komentarz, publ. LexisNexis 2009 r.), do dodatku stażowego wliczany jest zakładowy staż pracy (okres pracy u danego pracodawcy samorządowego) oraz wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia (stosunek pracy a nie np. umowa zlecenia czy umowa o dzieło) oraz inne okresy (nazywane potocznie „równorzędnymi” z okresami zatrudnienia), jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Dodatek otrzymują wszyscy pracownicy samorządowi bez względu na podstawę zatrudnienia. Ewentualne spory na tle przyznania wynagrodzenia będą tu rozpatrywane przez sądy pracy a nie administracyjne. Wyjaśnił to Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w postanowieniu z 19 maja 2014 r., sygn. akt VIII SA/Wa 380/14, orzekając, że wójt jako pracownik samorządowy pozostaje w stosunku pracy, tyle że nie jest to stosunek pracy nawiązany na podstawie umowy o pracę, ale na podstawie wyboru. W ramach tego stosunku pracy (a nie w ramach stosunku administracyjnego) otrzymuje również wynagrodzenie. Z tych powodów prawidłowość ustalenia wysokości wynagrodzenia podlega kontroli sądu powszechnego.
Zarówno okresy zatrudnienia, jak również równorzędne podlegają wliczeniu bez względu na długość przerw między nimi, jak również sposób ustania stosunku pracy. Oznacza to, że do długości stażu będzie wliczał się np. okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, która zakończyła się z upływem czasu na jaki została zawarta, jak i zakończona z upływem okresu wypowiedzenia czy nawet po zwolnieniu dyscyplinarnym.
Z kolei przykładem odrębnego przepisu, na podstawie którego wlicza się do dodatku stażowego pracę, jest art. 1 ustawy o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy. Na jego podstawie pracownik samorządowy ma doliczoną pracę, którą w przeszłości wykonywał w gospodarstwie rolnym także jako domownik.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 6 października 2015 r., sygn. akt II SA/Wa 833/15 orzekł, że o stałości pracy domownika w gospodarstwie rolnym przede wszystkim decyduje zachowanie przez niego gotowości do świadczenia jej na rzecz gospodarstwa osoby bliskiej w wymiarze czasu stosownym do zakładanego przez rolnika prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa, zgodnie ze strukturą gospodarstwa rolnego, przy uwzględnieniu jego obszaru, liczby pracujących w nim osób oraz używanego sprzętu rolniczego. Stąd też sama nauka w szkole średniej nie wyklucza wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym w charakterze domownika.
Innym przepisem odrębnym mówiącym o zaliczaniu stażu pracy jest art. 301 § 2 kodeksu pracy, który odnosi się do okresu czynnej służby wojskowej. Natomiast z art. 302 kodeksu pracy wynika, że do okresu zatrudnienia od którego zależą takie przywileje, jak np. dodatek stażowy wlicza się okres służby w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeń,stwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Służbie Więziennej, Straży Granicznej i Państwowej Straży Pożarnej.
Na wliczanie do stażu pracy okresów pobierania zasiłku dla bezrobotnych wskazuje art. 79 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Doliczenie innych okresów zatrudnienia jest możliwe po ich odpowiednim udokumentowaniu. Potwierdza to wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 1 września 2014 r., sygn. akt II SA/Wa 695/14, z którego dowiadujemy się, że jeżeli policjant nie dysponował przy przyjęciu do służby odpowiednimi dokumentami dotyczącymi okresów zaliczonych do wysługi lat w Policji, to po ich dostarczeniu możliwa jest zmiana ustaleń w tym zakresie i zaliczenie mu dalszych udokumentowanych okresów.
Warunki przyznawania i wypłacania dodatku za wieloletnią pracę określa § 7 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Wynika z niego, że dodatek za wieloletnią pracę jest wypłacany w terminie wypłaty wynagrodzenia począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym pracownik nabył prawo do dodatku lub wyższej stawki dodatku, jeżeli nabycie prawa nastąpiło w ciągu miesiąca. Jeżeli nabycie prawa do dodatku lub wyższej stawki dodatku nastąpiło pierwszego dnia miesiąca, to jest on wypłacany za dany miesiąc
Dodatek przysługuje pracownikowi samorządowemu za dni, za które otrzymuje wynagrodzenie, oraz za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby albo konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, za które pracownik z tego tytułu pobiera zasiłek.
Jeżeli praca w urzędzie stanowi tylko dodatkowe zatrudnienie, to do tego okresu dodatkowego zatrudnienia nie zalicza się okresów zatrudnienia podstawowego. Problematyczne może być uznanie, które zatrudnienie jest dodatkowe a które podstawowe. Nie ma bowiem definicji legalnej.
- Można więc będzie napotkać w praktyce nierozwiązywalne problemy związane z zaliczeniem danego zatrudnienia do podstawowego czy dodatkowego, np.: jakie kryteria powinny decydować o zaliczeniu danego zatrudnienia do którejś z tych grup: czy wymiar etatu, czy termin nawiązania stosunku pracy, wysokość osiąganego wynagrodzenia; co w sytuacji np. radcy prawnego zatrudnionego w czterech jednostkach samorządu terytorialnego na 1/4 etatu w każdej (gdy nawiązanie stosunku pracy nastąpiło w tym samym dniu) – tłumaczy Agnieszka Rzetecka-Gil.
