Porozumienie samorządów zawodowych i stowarzyszeń prawniczych oraz Rzecznik Praw Obywatelskich wskazują na konieczność podjęcia prac ustawodawczych dotyczących nowelizacji kodeksu postępowania administracyjnego w zakresie wprowadzenia dyrektyw nakładania sankcji administracyjnych oraz zasad rozstrzygania zbiegu odpowiedzialności karnej z odpowiedzialnością administracyjną.
Wzrost przepisów przewidujących wysokie administracyjne sankcje pieniężne powoduje, że w sferze oddziaływania tych sankcji znajduje się coraz większa liczba podmiotów, w tym osób fizycznych; począwszy od osób, które dokonały bez zezwolenia wycinki drzew na swoim gruncie, przez osoby, które naruszyły przepisy ruchu drogowego, a skończywszy na osobach, które prowadzą działalności gospodarczą np. w zakresie produkcji żywności czy działalności transportowej. W konsekwencji zwiększa się liczba osób, które dotknięte wysokim wymiarem tej sankcji wnoszą skargi zarówno do sądów administracyjnych, jak i Rzecznika Praw Obywatelskich. Podnoszą one, iż przy nakładaniu sankcji finansowych organ administracji publicznej nie uwzględnia szeregu czynników jak np. szkodliwości naruszenia prawa, stopnia zawinienia sprawcy czynu, jego sytuacji finansowej, czy braku możliwości wykonania kary. Skarżący wskazują również, że za jeden czyn ponosili odpowiedzialność karną i daleko surowszą odpowiedzialność administracyjną, a nakładane administracyjne kary pieniężne miały przede wszystkim charakter fiskalny i penalny: a nie charakter restytucyjno-prewencyjny.
Występowanie dwóch albo więcej rodzajów odpowiedzialności prawnej stosowanych równolegle i obejmujących ten sam czyn, budzi wątpliwości w świetle zasady demokratycznego państwa prawa. Mając na uwadze powyższe autorzy Stanowiska postulują podjęcie działań mających na celu przygotowanie nowej regulacji obejmującej zapewnienie - w toku postępowania administracyjnego - poszanowania praw i interesu jednostki, w szczególności prawa do obrony, o których mowa w art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. zmienionej Protokołami nr 3, 5 i 6 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 oraz podjęcie inicjatywy ustawodawczej zmierzającej do określania zasad nakładania rozmaitych sankcji administracyjnych, w tym administracyjnych kar pieniężnych i poddania ich odpowiednim rygorom prawnym.
Zasadnym wydaje się wprowadzenie nowych regulacji do kodeksu postępowania administracyjnego, który zostałby uzupełniony o nowe instytucje, w szczególności takie jak odstąpienie od wymierzenia kar pieniężnych, przedawnienie nałożenia i ściągalności kary, a także przepisów dotyczących zamkniętego katalogu dyrektyw wymiaru kar, na który składałyby się okoliczności naruszenia normy administracyjnego prawa materialnego, czas trwania naruszenia, stopień naruszenia, stopień przyczynienia się podmiotu podlegającego ukaraniu do powstania naruszenia. możliwości finansowe podmiotu podlegającego ukaraniu i wysokość korzyści uzyskanych w następstwie naruszenia. Niezbędne jest również wypracowanie rozwiązań dotyczących zbiegu odpowiedzialności administracyjnej i karnej w przypadku, gdy jeden czyn wyczerpuje znamiona co najmniej dwóch przepisów, jednego rodzącego odpowiedzialność karną za przestępstwo albo wykroczenie i drugiego rodzącego odpowiedzialność administracyjną.
Źródło: rpo.gov.pl (Stanowisko nr 16/2016)
