Czy gmina może sfinansować opłacenie podatku w cenie usługi usuwania wyrobów z azbestu w ramach publicznego programu unieszkodliwiania takich materiałów? Wypowiedziała się w tej sprawie Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku.
Wniosek o interpretację do RIO skierowała jedna z gmin. Wskazała ona kwotę dotacji jakie otrzyma od wojewódzkiego oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach „Ogólnopolskiego programu finansowania usuwania wyrobów zawierających azbest”. Wskazała przy tym, że w koszty kwalifikowalne nie wlicza się podatek od towarów i usług, który będzie doliczony przez wykonawcę usługi usuwania odpadów azbestowych wybranego w przetargu. Sumarycznie, dofinansowanie ma pokryć 85% kosztów kwalifikowalnych zadania netto, a 15% ma stanowić wkład własny gminy.
Gmina zapytała więc czy może pokryć zarówno wkład własny, jak i kwotę podatku czy należy tym obciążyć mieszkańców, których budynki zostaną objęte programem. Regionalna Izba Obrachunkowa uznała, że całość takich kosztów może ponieść gmina z własnego budżetu.
Jak wskazała RIO zadanie polegające na usuwaniu wyrobów zawierających azbest z terenu gminy jest przedsięwzięciem związanym z gospodarką odpadami, w związku z tym jako działanie na rzecz ochrony środowiska należy do zadań własnych gminy. Na tej podstawie gmina może pokryć ze środków własnych koszt podatku VAT oraz 15% wkładu własnego zadania. „Finansowanie przedsięwzięć związanych z gospodarką odpadami jest zadaniem własnym gmin określonym w art. 403 ust. 2 w zw. z art. 400a ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska” – przypomniała Izba.
Zgodnie z „Programem Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” odpowiedzialność za usuwanie wyrobów zawierających azbest z budynków jednorodzinnych i gospodarskich oraz oczyszczenie terenu nieruchomości z odpadów zawierających azbest ponosi właściciel nieruchomości (w przypadku dużych obiektów budowlanych za usuwanie wyrobów azbestowych z budynków mieszkalnych i gospodarczych odpowiedzialność ponosi właściciel obiektów budowlanych). Natomiast jednostki samorządu terytorialnego odpowiadają za zorganizowanie akcji wywozu odpadów zawierających azbest z terenu gminy na składowisko odpadów lub ich przetworzenie w urządzeniu przewoźnym, za przeprowadzenie szkoleń lokalnych oraz aktualizację gminnych, powiatowych i wojewódzkich programów usuwania wyrobów zawierających azbest. Nie wyklucza to jednak sfinansowania usuwania produktów z azbestem przez gminę, gdyż Program zakłada, że udział środków właścicieli nieruchomości powinien być niewielki, ze względu na fakt, iż koszt nowego pokrycia dachowego czy elewacyjnego nie może być pokryty w ramach wsparcia finansowego z krajowych lub z unijnych funduszy ochrony środowiska.
Opracowano na podstawie interpretacji Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku z dnia 30 października 2023 r., znak RIO.II-025-44/23
