Polska rozpoczęła już realizację programów finansowanych z nowego budżetu unijnego na lata 2021-2027. Nasz kraj uzyskał akceptację wszystkich programów polityki spójności w nowym okresie programowania 2021-2027. Tym samym zakończył się długi i wymagający proces przygotowań, negocjacji prowadzonych przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej oraz wszystkich resortów, samorządów odpowiedzialnych za poszczególne programy.

Polska zrealizuje w najbliższych latach inwestycje o wartości prawie 76 miliardów euro z Polityki Spójności. 8 lutego na Zamku Królewskim w Warszawie, podczas inauguracji nowej perspektywy finansowej Komisarz do spraw spójności i reform Elisa Ferreira i Komisarz do spraw miejsc pracy i praw socjalnych Nicolas Schmit wręczyli Premierowi RP Mateuszowi Morawieckiemu i Ministrowi Funduszy i Polityki Regionalnej Grzegorzowi Pudzie oraz marszałkom województw decyzje zaświadczające o tym, że fundusze europejskie na lata 2021-2027 zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym trafią do obywateli naszego kraju. Odbyło się to w obecności ministrów i wiceministrów Rządu RP, przedstawicieli władz samorządowych i organizacji pozarządowych oraz beneficjentów funduszy unijnych.

Wszystkie polskie programy polityki spójności Unii Europejskiej w nowym okresie programowania 2021-27 uzyskały pozytywną opinię Komisji Europejskiej. W najbliższych latach w ramach wspomnianych programów zostaną zrealizowane inwestycje o wartości około 76 miliardów euro. Z udziałem funduszy europejskich jest realizowanych ponad 50% inwestycji publicznych w Polsce.

Środki te zostaną wydane między innymi na cyfrową transformację, edukację, kulturę, innowacje społeczne, przedsiębiorczość, system ochrony zdrowia, efektywność energetyczną, klimat, transport, turystykę i odbudowę po Covid-19 czy też łagodzenie skutków kryzysu związanego z wojną w Ukrainie.

W nowej perspektywie finansowej podstawową formą wsparcia będzie dotacja, czyli bezzwrotny grant udzielany na realizację projektów, które nie generują dochodów.

Oprócz dotacji będzie udzielane również tzw. wsparcie zwrotne obejmujące pożyczki, poręczenia i gwarancje. Tego typu pomoc będzie skierowana przede wszystkim do przedsiębiorców realizujących projekty generujące dochód.

-Dzisiaj jest formalne przyjęcie nowej rundy europejskich programów spójności. To jest kwota 76 mld euro europejskich inwestycji w Polsce. Celem są ludzie, celem są Polacy. Średnio jest to koło 2 tys. euro dla każdej osoby, ale tak naprawdę oznacza to więcej niż tylko wsparcie finansowe. Jest to dowód na europejską solidarność. Jest to dowód na wartość dodaną, którą wnosi Europa dla polskich obywateli – powiedziała Komisarz ds. Spójności i Reform Elisa Ferreira.

-Obecnie fundusze europejskie mają za cel łagodzić skutki kryzysu wywołanego pandemią trzy lata temu, żeby ochronić zdrowie obywateli i miejsca pracy. Polska dobrze wykorzystała te fundusze, w szczególności instrumenty do wspierania firm i do ochrony miejsc pracy. Mówimy tu o 11 mld euro, które zostały wykorzystane do finansowania pracy – podkreślił Komisarz ds. Miejsc Pracy i Praw Socjalnych Nicolas Schmit.

Podobnie jak w latach 2014-2020 również w nowej perspektywie na lata 2021-2027 fundusze z polityki spójności trafią do programów realizowanych na poziomie krajowym i regionalnym.

44 proc. otrzymają programy regionalne, zarządzane przez marszałków województw. To najwyższy poziom decentralizacji środków od momentu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej i dowód na to, jak sukcesywnie rośnie rola samorządów w kształtowaniu polityki spójności i współodpowiedzialność za jej realizację.

Osiem programów krajowych

Na poziomie krajowym wdrażanych będzie 8 programów. Sześć z nich będzie zarządzanych przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Program poświęcony kwestiom pomocy żywnościowej będzie zarządzany przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej natomiast program na rzecz rybactwa będzie zarządzany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Programami regionalnymi tak jak poprzednio będą zarządzały samorządy wojewódzkie.

Programy krajowe na lata 2021-2027 to:

•     Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS) – 24,2 mld euro,
•     Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) – 7,9 mld euro,
•     Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW) – 2,65 mld euro,
•     Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy (FERC) – ok. 2 mld euro,
•     Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS) – 4 mld euro,
•     Pomoc Techniczna dla Funduszy Europejskich (PTFE) – 550 mln euro,
•     Fundusze Europejskie dla Rybactwa (PFER) – 512 mln euro,
•     Fundusze Europejskie na Pomoc Żywnościową (FEPŻ) – 525 mln euro.

Programy Regionalne

Poza programami unijnymi możliwe jest również wykorzystanie środków europejskich w następujących programach zarządzanych na poziomie regionalnym:

• Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027 – 5,14 mld euro,
• Fundusze Europejskie dla Łódzkiego 2021-2027 – 2,74 mld euro,
• Fundusze Europejskie dla Małopolski 2021-2027 – 2,69 mld euro,
• Fundusze Europejskie dla Lubelskiego 2021-2027 – 2,43 mld euro,
• Fundusze Europejskie dla Podkarpacia 2021-2027 – 2,27 mld euro,
• Fundusze Europejskie dla Dolnego Śląska 2021-2027 – 2,31 mld euro,
• Fundusze Europejskie dla Wielkopolski 2021-2027 – 2,15 mld euro,
• Fundusze Europejskie dla Mazowsza 2021-2027 – 2,1 mld euro,
• Fundusze Europejskie dla Kujaw i Pomorza 2021-2027 – 1,84 mld euro,
• Fundusze Europejskie dla Warmii i Mazur 2021-2027 – 1,79 mld euro,
• Fundusze Europejskie dla Pomorza 2021-2027 – 1,75 mld euro,
• Fundusze Europejskie dla Pomorza Zachodniego 2021-2027 – 1,69 mld.
• Fundusze Europejskie dla Świętokrzyskiego 2021-2027 – 1,46 mld euro,
• Fundusze Europejskie dla Podlaskiego 2021-2027 – 1,3 mld euro,
• Fundusze Europejskie dla Opolskiego 2021-2027 – 0,97 mld euro,
• Fundusze Europejskie dla Lubuskiego 2021-2027 – 0,91 mld euro,

Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji

Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji obejmie województwa: śląskie, dolnośląskie, wielkopolskie, łódzkie i  małopolskie. Fundusz to blisko 4 miliardy euro na łagodzenie negatywnych skutków transformacji energetycznej w regionach, w których gospodarka opiera się na przemyśle wydobywczym.

Programy Interreg

Obok programów krajowych i regionalnych Polska będzie realizować w ramach polityki spójności również kilkanaście międzynarodowych programów Interreg.

Fundusze Interreg (łącznie ok. 1,8 mld euro na programy z udziałem Polski) zostaną przeznaczone na: ochronę środowiska, transgraniczną mobilność, kulturę i turystykę, edukację, ochronę zdrowia, badania i rozwój, konkurencyjność przedsiębiorstw, zapobieganie katastrofom oraz międzynarodową współpracę instytucji i obywateli w różnych dziedzinach.

Programy Interreg z udziałem Polski (Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej pełni funkcję instytucji zarządzającej dla programów współpracy ze Słowacją, Saksonią, Ukrainą i w obszarze południowego Bałtyku):

•     Interreg Polska-Słowacja – blisko 130 mln euro,
•     Interreg Polska-Czechy – 178,87 mln euro,
•     Interreg Południowy Bałtyk – 83,8 mln euro,
•     Interreg Polska-Saksonia – 60,3 mln euro,
•     Interreg Polska-Ukraina – ponad 187 mln euro,
•     Interreg Polska-Meklemburgia-Pomorze Przednie/Brandenburgia – 124,5 mln euro,
•     Interreg Litwa-Polska – 45,7 mln euro,
•     Interreg Brandenburgia-Polska – 88,3 mln euro,
•     Interreg Region Morza Bałtyckiego – 251 mln euro,
•     Interreg Europa Środkowa – 224,6 mln euro,
•     Interreg Europa – 379,5 mln euro.

Źródło: MFiPR