W związku z podjęciem przez Radę Ministrów uchwały nr 81/2017 Rady Ministrów z dnia 24 maja 2017 r. w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazwą „Niepodległa” na lata 2017-2021 do konsultacji społecznych został przekazany projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków, form i trybu wspierania przedsięwzięć w  zakresie edukacji patriotycznej i obywatelskiej dzieci i młodzieży, realizowanych w 2018 r. w ramach Priorytetu 1B.2 programu wieloletniego „Niepodległa”, które ma umożliwić wdrożenie oraz wykonanie zadań przewidzianych w ramach Priorytetu 1B.2 „Godność, Wolność, Niepodległość” programu „Niepodległa”.

Cel projektu

Celem projektowanego rozporządzenia jest wsparcie szkół i placówek w podejmowaniu przedsięwzięć w zakresie edukacji patriotycznej i obywatelskiej dzieci i młodzieży w roku setnej rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę oraz działań służących rozwijaniu szacunku do tradycji i dorobku narodowego, a także kształtowaniu poczucia silnej więzi emocjonalnej, społecznej i kulturowej z własnym narodem, z jego historią i wartościami. Realizowane przez szkoły i placówki autorskie projekty obchodów setnej rocznicy polskiej niepodległości, mają stać się szansą na odkrywanie na nowo miejsc pamięci narodowej, osób - twórców wolności, ale także zapomnianych obiektów czy lokalnych bohaterów.

Cel wsparcia finansowego

Projektowane rozporządzenie zakłada, że jednym z podstawowym narzędzi umożliwiającym osiąganie celów Priorytetu 1B.2 programu „Niepodległa” będzie udzielenie wsparcia finansowego ze środków budżetu państwa organom prowadzącym szkoły i placówki, które umożliwi realizację zadania, uwzględniającego organizację:

1) wystawy pamiątek związanych z odzyskaniem i budową przez Polskę niepodległości, przygotowanej przez uczniów lub wychowanków;

2) wycieczki związanej tematycznie z wydarzeniami historycznymi, postaciami oraz polskimi osiągnięciami z okresu II Rzeczypospolitej Polskiej.

Rozporządzenie umożliwi również sfinansowanie (w ramach udzielonego wsparcia finansowego) innych niż wyżej wymienione dodatkowych działań w zakresie edukacji patriotycznej i obywatelskiej związanych z obchodami setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.

Wsparcie finansowe w formie dotacji

Wsparcie finansowe z budżetu państwa będzie udzielane w formie dotacji dla organów prowadzących (będących jednostkami samorządu terytorialnego, osobami prawnymi innymi niż jednostki samorządu terytorialnego i osobami fizycznymi) publiczne i niepubliczne szkoły dla dzieci i młodzieży: szkoły podstawowe, dotychczasowe gimnazja, szkoły ponadpodstawowe, szkoły ponadgimnazjalne oraz szkoły artystyczne realizujące kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej i ponadpodstawowej, a także placówki: młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze.

Zgodnie z art. 128 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, wysokość dotacji celowej z budżetu państwa nie może być wyższa niż 80% kosztów realizacji zadania, w związku z tym w projektowanym rozporządzeniu określono konieczną (procentowo) strukturę wspierania zadania wkładem własnym organu prowadzącego. Warunkiem udzielenia dotacji organom prowadzącym jest zapewnienie przez organ prowadzący finansowego wkładu własnego w wysokości co najmniej 20% całkowitej kwoty niezbędnej do realizacji zadania.

Wysokość wsparcia finansowego, które będzie mogło zostać udzielone szkole to kwoty od 3 000 zł do 10 000 zł, natomiast organowi prowadzącemu – od 3 000 zł do 50 000 zł. Projektodawcy zakładają, że w powyższym zakresie wnioskowanych kwot wsparcia finansowego liczba szkół, które otrzymają wsparcie finansowe może wynieść od 200 do blisko 700.

Procedura przyznania dotacji

Procedura ubiegania się o udzielnie wsparcia finansowego będzie trzystopniowa. Szkoły przygotowują wnioski o udzielenie wsparcia finansowego, które będą weryfikowane przez organ prowadzący szkołę. W wyniku weryfikacji organ prowadzący sporządzi jeden łączny wniosek o udzielenie wsparcia finansowego na realizację zadania w szkołach prowadzonych przez ten organ, zawierający m. in. wykaz szkół rekomendowanych do udzielenia wsparcia finansowego oraz łączną wnioskowaną kwotę wsparcia finansowego na realizację zadania w tych szkołach, a następnie złoży ten wniosek do właściwego wojewody. Wnioski organów prowadzących będą oceniane pod względem formalnym i merytorycznym przez zespoły powołane przez wojewodów. Wojewodowie, po dokonaniu oceny, przekażą ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania protokół z oceny, zawierający m.in. wykaz szkół rekomendowanych do udzielenia wsparcia finansowego. Zespół powołany przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania dokona ostatecznej oceny merytorycznej wniosków i przedstawi temu ministrowi wykaz szkół, które w wyniku oceny uzyskały najwyższą liczbę punktów. Na podstawie tej oceny minister właściwy do spraw oświaty i wychowania podejmie decyzję o udzieleniu poszczególnym szkołom wsparcia finansowego na realizację zadania.

Wnioski szkół, oprócz standardowo wymaganych elementów, będą musiały zawierać także m.in. informację o doświadczeniu i osiągnięciach szkoły w zakresie edukacji historycznej, patriotycznej i obywatelskiej oraz informację o zakresie współpracy szkoły ze środowiskiem lokalnym, co podczas ich oceny pozwoli na premiowanie szkół kultywujących tradycje narodowe i aktywnie włączających się w życie społeczności lokalnej. Natomiast wymaganie dotyczące zobowiązania organu prowadzącego do promocji zadania ma rozszerzyć jego zasięg oddziaływania, pozwolić na udział szerokiej grupie odbiorców ze środowiska szkolnego oraz umożliwić zaangażowanie lokalnie działających podmiotów, w tym organizacji pozarządowych, instytucji i mieszkańców, integrując wspólnotę wokół obchodów rocznicowych oraz wzmocnienia idei małych ojczyzn.

Monitoring realizacji zadania

Projekt rozporządzenia określa także sposób monitorowania i oceny realizacji zadania. Biorąc pod uwagę obowiązki i terminy w zakresie sprawozdawczości określone w programie „Niepodległa”, przewidziano, że na podstawie analizy i oceny sprawozdań nadesłanych przez organy prowadzące szkoły do dnia 20 grudnia 2018 r. minister właściwy do spraw oświaty i wychowania do dnia 1 lutego 2019 r. przedłoży ministrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego sprawozdanie z realizacji zadania na terenie kraju. Ponadto, dla celów monitorowania wykonania zadania, minister właściwy do spraw oświaty i wychowania został uprawniony do żądania od szkół i organów prowadzących informacji na temat bieżącego stanu realizacji zadania. Wszystkie podmioty biorące udział w realizacji zadania (szkoły, organy prowadzące szkoły i wojewodowie) zostały także obowiązane do udziału w badaniach ewaluacyjnych.

Projekt będzie przedmiotem obrad marcowego Zespołu ds. Edukacji, Kultury i Sportu KWRiST.