Samorządowcy skupieni w stowarzyszeniu Obszar Metropolitalny Gdańsk-Gdynia-Sopot przedstawili do zaopiniowania przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego projekt ustawy o związku metropolitalnym w województwie pomorskim.
Propozycja ustawowego powołania metropolii pomorskiej jest wzorowana na pierwotnym (z lipca ubiegłego roku) rządowym projekcie dla konurbacji górnośląsko-zaglębiowskiej. Ale ma też różnice. W uchwalonej ostatecznie ustawie metropolitalnej dla Śląska (można ją znaleźć tutaj) dodano rozdział dotyczący źródeł dochodów związku metropolitalnego. Tych aspektów nie porusza projekt pomorski. Najprawdopodobniej dlatego, że napisany został we wrześniu 2016 r., gdy poprawki do projektu śląskiego nie były jeszcze znane. Ale nie tylko ten element różni oba projekty. Zasadniczym aspektem odróżniającym samorządowy projekt pomorski od rządowego projektu śląskiego jest ujęcie powiatów.
Czy liczba mieszkańców jako jedna z cech metropolii
Autorzy projektu pomorskiego, jako minimalną liczbę mieszkańców obszaru, stanowiącą jedną z fundamentalnych cech metropolii, wskazali 1 mln osób (dla konurbacji górnośląsko-zagłębiowskiej było to 2 mln). Można w tym miejscu przypomnieć, jak podczas prac nad śląską ustawą metropolitalną w Sejmie posłowie opozycji krytykowali podanie w ustawie precyzyjnej liczby 2 mln mieszkańców. Uznali wówczas, że zapis ten jest niepotrzebnie zbyt ryzykowny. Okaże się, czy przy projekcie pomorskim argumenty te również będą podnoszone. Pozostałe cechy obszaru warunkujące objęcie go zarządzaniem przez związek metropolitalny są identyczne, jak w przygotowanym przez resort administracji projekcie ustawy śląskiej: spójny pod względem przestrzennym obszar oddziaływania miasta na prawach powiatu (Gdańsk / Katowice) oraz istnienie silnych powiązań funkcjonalnych i zaawansowanie procesów urbanizacyjnych.
Trójmiasto włącza powiaty
Zarówno według ustawy śląskiej, jak w projekcie pomorskim, związek metropolitalny mają tworzyć gminy. Autorzy projektu trójmiejskiego, w przeciwieństwie do resortu administracji, dostrzegli rolę powiatów w metropolii. Po pierwsze, napisali, że w skład związku metropolitalnego mogą wchodzić także powiaty (położone w województwie pomorskim). Po drugie, w przepisach regulujących rozporządzenie Rady Ministrów tworzące związek metropolitalny, jednym z czynników, które rząd ma brać pod uwagę wydając rozporządzenie, wskazano istniejące formy współpracy gmin oraz powiatów. Autorzy rządowego projektu dla konurbacji górnośląsko-zagłębiowskiej brali pod uwagę wyłącznie formy współpracy gmin. Pozostałe czynniki w obu regulacjach są takie same: powiązania funkcjonalne, zaawansowanie procesów urbanizacyjnych, jednorodność układu osadniczego, przestrzennego, uwzględniającego więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe. Po trzecie, według projektu pomorskiego w opiniowaniu zarówno rozporządzenia Rady Ministrów, jak i wniosku gminy o włączenie jej do związku metropolitalnego uczestniczyć miałyby również powiaty. Po czwarte, członkami zgromadzenia związku według projektu trójmiejskiego mieliby być nie tylko wójtowie gmin oraz burmistrzowie i prezydenci miast, ale również starostowie powiatów z obszaru związku. W zakresie regulacji odnoszących się do roli powiatów projektowi pomorskiemu brakuje określenia warunków i trybu przystąpienia powiatu do związku. Stosowne poprawki do projektu zaproponuje Związek Powiatów Polskich.
Zgodność co do zadań związku i władz
Projekt pomorski przewiduje dla związku metropolitalnego ten sam katalog zadań publicznych, który zawierał pierwotny projekt ustawy metropolitalnej w województwie śląskim: kształtowanie ładu przestrzennego; rozwój obszaru związku; publiczny transport zbiorowy na obszarze związku; współdziałanie w ustalaniu przebiegu dróg krajowych i wojewódzkich na obszarze związku; promocję związku i jego obszaru. Ostatecznie w trakcie prac nad ustawą o śląskim związku metropolitalnym katalog zadań związku nieznacznie zmieniono (dołożono metropolitalne przewozy pasażerskie). Kompetencje władz (zgromadzenia i zarządu) związku są w obu przypadkach takie same. Różni je to, że autorzy propozycji dla Pomorza nie przewidują wobec członków zarządu oraz sekretarza i skarbnika związku obowiązku składania oświadczeń majątkowych.
Co z dochodami związku?
Projekt ustawy o związku metropolitalnym w województwie pomorskim, podobnie jak pierwotna wersja projektu ustawy o związku metropolitalnym w województwie śląskim, nie zawiera szczegółowych przepisów dotyczących źródeł dochodów związku metropolitalnego. Wynika to prawdopodobnie z czasu, kiedy przygotowywany był pomorski projekt (wrzesień ubiegłego roku). W uchwalonej ustawie śląskiej znalazł się osobny rozdział temu zagadnieniu poświęcony. Projekt pomorski będzie przedmiotem analizy na najbliższym posiedzeniu dwóch połączonych zespołów (ds. ustrojowych i ds. obszarów miejskich) Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.
