Zgodnie z art. 15b ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych becikowe przysługuje jeżeli kobieta pozostawała pod opieką lekarza nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu. W opisywanym wyroku sąd wskazał jak należy oceniać obowiązek poddania się opiece lekarskiej podczas ciąży w świetle art. 15b ust. 5 ustawy.
Wypełnienie obowiązku poddania się opiece lekarskiej podczas ciąży nie może być oceniane z pominięciem ustaleń, co do obiektywnych możliwości jego realizacji w terminie wskazanym przez ustawodawcę. Nie jest bowiem wykluczone, że z przyczyn niezależnych od woli i wiedzy kobiety nie będzie ona w stanie dochować określonego w art. 15b ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych terminu poddania się opiece medycznej. Przyczyn niezależnych od woli kobiety należy upatrywać m.in. w braku możliwości uzyskania pomocy lekarskiej w terminie zakreślonym w art. 15b ust. 5 ustawy czy braku możliwości rozeznania przez kobietę stanu ciąży w ciągu pierwszych 10 tygodni z uwagi na uwarunkowania osobnicze, fizjologiczne, zdrowotne. Mogą wystąpić także inne sytuacje obiektywnie uniemożliwiające kobiecie dochowanie wymogu pozostawania pod opieką lekarską.
Wyłączenie z kręgu uprawnionych do takiego wsparcia przyszłych matek, które mimo należytej troski o swoje dziecko, z przyczyn od siebie niezależnych nie mogły spełnić wymagań nałożonych na mocy ustawy, pozostaje w sprzeczności z racjonalnością ustawodawcy. Niezasadne byłoby przeto przypisywanie racjonalnemu ustawodawcy, że pozbawia ochrony rodzinę, sprzecznie do treści art. 71 ust. 1 Konstytucji nakazującego Państwu w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględniać dobro rodziny.
Przyjęcie przedstawionej wykładni oznacza, że każdorazowo w sytuacji niedochowania przez ciężarną przesłanki z art. 15b ust. 5 ustawy organ powinien dążyć do wyjaśnienia przyczyny tego zaniechania, czego organy nie wypełniły, (po części nie ze swojej winy) w sposób właściwy. Nie każde bowiem zgłoszenie się do lekarza po upływie 10 tygodnia ciąży wyłącza możliwość uzyskania zapomogi z tytułu urodzenia dziecka. Dość oczywistą przyczyną, usprawiedliwiającą takie opóźnienie są bowiem przyczyny tkwiące w systemie organizacyjnym służby zdrowia.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 13 lutego 2025 r., sygn. II SA/Ol 909/24
Źródło: CBOSA
