Sezon na kleszcze w Polsce zaczyna się, gdy temperatura gleby osiąga 5-7 stopni Celsjusza. W praktyce ma to miejsce na przełomie marca i kwietnia i już wtedy można spotkać te pajęczaki. Maksimum ich aktywności przypada na maj i czerwiec, a następnie (jesienne) na wrzesień i październik. Kleszcze żerują w przyrodzie do listopada, potem ich aktywność nie jest obserwowana, chyba, że panuje korzystna dla nich temperatura. W ostatnich latach z powodu coraz cieplejszych zim zdarza się spotkać kleszcze w naturze poza okresem ich naturalnego żerowania.

Najczęstszą chorobą przenoszoną przez kleszcze, którą może zarazić się człowiek, jest borelioza – wywołuje ją bakteria Borrelia burgdorferi i kleszczowe zapalenie mózgu – powodowane przez wirusa KZM, jedyny drobnoustrój przenoszony przez kleszcze, przeciwko któremu możemy się zaszczepić. Niestety kleszcze mogą przenosić również szereg innych drobnoustrojów, które mogą być groźne dla człowieka i powodować choroby.

Jeżeli już znajdziemy kleszcza wkłutego w skórę - należy go jak najszybciej usunąć. Im dłużej kleszcz ma kontakt z krwią człowieka, tym większe jest ryzyko zakażenia. Znaczący wzrost ryzyka zakażenia bakterią przenoszoną przez kleszcze pojawia się po 36 godzinach od momentu wkłucia. Nie powinno się czekać na pomoc lekarską, bo niepotrzebnie zwiększa się ryzyko zachorowania na choroby wywołane drobnoustrojami przenoszonymi przez te pajęczaki.  

W aptekach dostępne są odpowiednie narzędzia do bezpiecznego i skutecznego, samodzielnego usuwania kleszczy. Wszystkie z nich gwarantują bezpieczne uchwycenie kleszcza bliżej skóry i skuteczne wyciągnięcie go.

Po usunięciu kleszcza należy zastosować czynności higieniczne - umycie i zdezynfekowanie skóry (np. wodą utlenioną lub innymi produktami z apteki). W sytuacji, w której w trakcie usuwania kleszcza pozostanie duży fragment jego ciała np. główka, należy wykonać czynności opisywane w ulotkach załączonych do zakupionych narzędzi. Mniejsze fragmenty kleszcza, które w trakcie usuwania pozostaną pod skórą z reguły nie zwiększają ryzyka zakażenia, wówczas wystarczy umycie i dezynfekcja rany.

Według dr Agnieszki Jankowskej-Zduńczyk nieprawidłowe usuwanie kleszczy zwiększa ryzyko zakażenia drobnoustrojami chorobotwórczymi.

Kleszcza nie wolno:

• wyciągać „gołymi” palcami,
• rozgniatać,
• wyciskać,
• wykręcać,
• przypalać,
• smarować tłustymi substancjami lub innymi chemikaliami (np. kosmetykami do ciała, oliwą z oliwek),
• usuwać igłą.

Usunięcie kleszcza jest zabiegiem higienicznym, nieinwazyjnym, wykonywanym samodzielnie, podobnie jak usunięcie innych pasożytów ze skóry (np. pijawki) lub usunięcie drobnej drzazgi. Po usunięciu kleszcza należy obserwować miejsce po wkłuciu, ponieważ niektóre z charakterystycznych objawów zakażenia mogą się pojawiać nawet kilka tygodni po zakażeniu.

Porady lekarza mogą wymagać nieliczne sytuacje, w których:

• wystąpiło zaczerwienie i/lub obrzęk, w miejscu wkłucia i/lub wokół niego po całkowitym lub niecałkowitym usunięciu kleszcza (w sytuacjach gdy pozostał duży fragment). Należy przy tym pamiętać, by obserwować miejsce po usunięciu kleszcza, ponieważ niektóre z charakterystycznych objawów zakażenia mogą się pojawiać nawet kilka tygodni po wkłuciu się kleszcza,
• wystąpiły nagłe i inne poważne objawy: np. wysoka gorączka, nudności i wymioty, bóle głowy lub objawy neurologiczne.

Kilka porad jak zapobiegać zachorowaniu:

• można zaszczepić się przeciw wirusowemu zapaleniu mózgu. Szczepienie możliwe jest w każdym wieku, polega na podaniu kilku dawek zgodnie z zaleceniami producentów. Fachowe informacje znajdują się na stronie Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego,
• wybierając się na spacer można zastosować preparaty odstraszające kleszcze i właściwie się ubrać w regionach, gdzie duża ilość kleszczy jest nosicielem drobnoustrojów chorobotwórczych, szczególnie w okresach wzmożonych aktywności tych pajęczaków, tj. w maju/czerwcu, oraz wrześniu/październiku,
• bezpośrednio po powrocie z łąki, lasu, spaceru z psem itp. usuńmy ze skóry wszelkie zanieczyszczenia. Szczególną uwagę należy zwrócić na miejsca ciała, gdzie skóra jest delikatna tj. okolice pach, pachwin, skóra okolic intymnych, fałdy skórne. Po spacerze wytrzepmy odzież, by usunąć kleszcze, które nie zdążyły się wkłuć w skórę.

Źródło: NFZ