W myśl ustawy o podstawowej opiece zdrowotnej świadczeniobiorca ma prawo wyboru świadczeniodawcy, udzielającego świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, spośród świadczeniodawców, którzy zawarli umowy o udzielanie świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (art 9 ust. 1).
Świadczeniobiorca, w ramach wyboru wybiera lekarza POZ, pielęgniarkę POZ lub położną POZ (art. 9 ust. 2). Prawo bezpłatnego wyboru przysługuje nie częściej niż dwa razy w roku kalendarzowym, a w przypadku każdej kolejnej zmiany wnosi się opłatę w wysokości 80 złotych (art. 9 ust. 4).
Swój wybór świadczeniobiorca potwierdza oświadczeniem woli, zwanym dalej "deklaracją wyboru", którą można złożyć (art. 10):
- w postaci papierowej;
- w postaci elektronicznej, złożonym za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, opatrzonym kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym;
- za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta, o którym mowa w art. 7a ust. 1 ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia.
