Celem głównym kontroli Najwyższej Izby Kontroli była ocena funkcjonowania podstawowej opieki zdrowotnej  jako podstawowego szczebla systemu ochrony zdrowia i współdziałania z ambulatoryjną opieką specjalistyczną, szczególnie w zakresie leczenia chorób układu krążenia i cukrzycy.

Kontrolą objęto okres od 1 stycznia 2012 r. do 30 czerwca 2014 r. oraz lata wcześniejsze w zakresie czynności planistycznych, przygotowawczych i danych statystycznych niezbędnych do porównań.

W ocenie NIK podstawowa opieka zdrowotna, powszechnie uznawana za ważny szczebel ochrony zdrowia, w ponad połowie skontrolowanych podmiotów nie spełniała właściwie swojej roli w zakresie profilaktyki, zwłaszcza w odniesieniu do chorób cywilizacyjnych. Zdaniem NIK zaniechanie przez lekarzy POZ wykonywania i dokumentowania badań lekarskich w celu wczesnego rozpoznania chorób cywilizacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem schorzeń układu krążenia oraz chorób nowotworowych, to przejaw braku realizacji świadczeń na rzecz zachowania zdrowia, zapobiegania chorobom i ich wczesnego wykrywania. takie postępowanie było niezgodne z obowiązującymi przepisami i stanowiło odstępstwo od podstawowych celów i zadań medycyny rodzinnej sformułowanych już piętnaście lat temu w założeniach reformy systemu ochrony zdrowia.

Wszechstronnej analizie potrzeb zdrowotnych pacjentów nie sprzyjał fakt, iż tylko połowa wizyt była realizowana u lekarza wskazanego w deklaracji wyboru. NIK uznała za niewystarczające działania administracji publicznej na rzecz powszechnej  edukacji kształtującej świadomość osobistej odpowiedzialności obywateli za swoje zdrowie,  m.in. w zakresie współpracy ministra zdrowia z ministrem edukacji narodowej. Zapewniono natomiast informację o negatywnych skutkach niezdrowych zachowań oraz wczesnych symptomach chorób cywilizacyjnych.

Narodowy Fundusz zdrowia ustalił jednolite zasady określania zapotrzebowania na świadczenia opieki zdrowotnej, rzetelnie planował koszty świadczeń POZ i AOS, a także monitorował proces kontraktowania świadczeń. Najwyższa Izba Kontroli zwróciła jednak uwagę na utrzymujące się od wielu lat dysproporcje w dostępie do tych świadczeń w skali kraju, województw, powiatów i gmin.

Kardiolodzy i diabetolodzy, działający na szczeblu opieki ambulatoryjnej, stanowili istotne wsparcie dla podstawowej opieki zdrowotnej. Przekazywanie lekarzom POZ informacji o rozpoznaniu choroby, ustalonym leczeniu i zaleceniach diagnostycznych, stało się powszechną praktyką.  Jednak skierowania do poradni specjalistycznych, jak również zwrotne informacje specjalistów  dla lekarza kierującego po udzieleniu świadczenia były często niekompletne.

Wnioski NIK

• wiodący wniosek skierowany przez NIK do Ministra Zdrowia dotyczy pogłębienia systematycznych analiz i ocen potrzeb zdrowotnych pacjentów.
• NIK wskazuje także na potrzebę wykorzystywania rocznych raportów konsultantów krajowych, a także potencjału naukowego i badawczego nadzorowanych szkół wyższych i instytutów badawczych w pracach dotyczących systemu ochrony zdrowia.
• NIK zaleciła szefowi resortu zdrowia poszerzenie współpracy z Ministerstwem Edukacji Narodowej na rzecz profilaktyki i kształtowania świadomości uczniów o odpowiedzialności za stan swojego zdrowia już od najmłodszych lat. W ocenie NIK program nauczania w szkołach powinien uwzględniać informacje na temat wpływu czynników środowiskowych i społecznych na zdrowie człowieka.
• we wnioskach do Narodowego Funduszu Zdrowia NIK wskazała na potrzebę zahamowania spadku liczby wykonywanych świadczeń profilaktycznych na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej, szczególnie w zakresie chorób cywilizacyjnych.
• zalecenia NIK adresowane do świadczeniodawców dotyczyły przede wszystkim  zwiększenia ilości wykonywanych i dokumentowanych badań profilaktycznych, po to, aby zapewnić wczesne rozpoznawanie chorób, szczególnie chorób cywilizacyjnych. NIK wnioskowała również o zamieszczanie w kartach historii zdrowia i choroby kompleksowych informacji dotyczących stanu zdrowia pacjenta.

Źródło: www.nik.gov.pl