Niezbędne są pilne zmiany prawa, które precyzyjnie określą zasady wydawania kart zgonu oraz finansowania tego zadnia.
Taki wniosek płynie ze stanowiska Konwentu Powiatów Województwa Mazowieckiego i Podlaskiego podjętego 9 października br. w Korycinach.

Ustawa z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych stanowi, że zgon i jego przyczyna powinny być ustalone przez lekarza, leczącego chorego w ostatniej chorobie. Jeśli takiej możliwości nie ma, to stwierdzenie zgonu i jego przyczyny powinno nastąpić w drodze oględzin, dokonywanych przez lekarza lub w razie jego braku przez inną osobę powołaną do tej czynności przez właściwego starostę. Natomiast koszty tych oględzin i wystawionego świadectwa nie mogą obciążać rodziny zmarłego. Z art. 11 regulacji tej wynika także, że to minister właściwy do spraw zdrowia określi w drodze rozporządzenia:

• sposób dokonywania oględzin oraz kwalifikacje osób, które z braku lekarzy mogą być powoływane do wykonania oględzin;
• zasady wzywania lekarzy w celu stwierdzenia zgonu i jego przyczyny;
• w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych zasady pokrywania wydatków związanych z wykonywaniem oględzin.

Minister wydał rozporządzenie w sprawie stwierdzania zgonu i jego przyczyny w 1961 r. Wynika z niego, że wydatki związane z wypłatą wynagrodzeń i zwrotem kosztów przejazdu dla osoby wykonującej czynności związane z wystawieniem kart zgonu pokrywają właściwe do spraw zdrowia i opieki społecznej organy prezydiów powiatowych rad narodowych. Akt ten nadal obowiązuje w stanie niezmienionym.

- Obecne powiaty nie są następcami dawnych prezydiów powiatowych rad narodowych. Powiaty zostały utworzone w 1998 r. jako jednostki samorządu terytorialnego. Zostały im przekazane określone zadania publiczne o charakterze ponadgminnym, które były realizowane wcześniej przez inne organy – czytamy w stanowisku. Oznacza to zdaniem Konwentu, że starostowie są zobligowani do wykonywania zadania, na które nie posiadają środków w budżecie powiatu. Nie mogą zatem zawierać umów i zaciągać zobowiązań.

Co więcej, rozporządzenie Rady Ministrów z 12 grudnia 1958 r. w sprawie uposażenia lekarzy, lekarzy dentystów oraz innych pracowników z wyższym wykształceniem zatrudnionym w zakładach społecznej służby zdrowia określające zasady pokrywania wydatków związanych z wykonywaniem oględzin zostało uchylone. Nie ma również stosownych uregulowań prawnych, które określałyby w czyim imieniu działa starosta w przedmiotowym zakresie oraz czy jest to zadanie własne czy zlecone.

Wszystko to prowadzi do wniosku, że ani ustawa ani rozporządzenie nie odzwierciedlają obecnie obowiązujących zasad funkcjonowania organów administracji publicznej i ochrony zdrowia. – Zawarte w tych aktach prawnych przepisy należy oceniać jako niezastosowane dla adresatów wskazanych w nim norm prawnych – podkreśla Krzysztof Fedorczyk, przewodniczący Konwentu Powiatów Województwa Mazowieckiego, starosta węgrowski.

- Sytuacja ta nie tylko uniemożliwia realizację ustawowego obowiązku starostom oraz lekarzom, ale przede wszystkim jest źródłem wielu cierpień dla członków rodziny zmarłych, którzy często napotykają na duże trudności z uzyskaniem dokumentu stwierdzającego zgon najbliższej osoby – podnosi Jan Zalewski, przewodniczący Konwentu Powiatów Województwa Podlaskiego, starosta siemiatycki.

Dlatego starostowie wnioskują o dokonanie jak najszybszych stosownych zmian legislacyjnych.

Problem ten był także przedmiotem stanowisk innych Konwentów Powiatów, np. Małopolskiego a także Zarządu Związku Powiatów Polskich. Dzięki inicjatywie ZPP znalazł się też w porządku obrad październikowego posiedzenia Zespołu ds. Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Obecni na spotkaniu przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia zadeklarowali, że prace grupy roboczej odpowiedzialnej za przygotowanie nowej ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych rozpoczęły się, a sam projekt ustawy ma być gotowy do marca 2016 r.