Resort zdrowia proponuje wprowadzenia ogromnych zmian  w statusie pielęgniarek i położnych. Wzrasta status tych zawodów i skala uprawnień, ale i też odpowiedzialności. To historyczna szansa dla pielęgniarek i położnych, ale korporacje reprezentujące te środowiska są zdecydowanie przeciwne proponowanym zmianom.

Aktualnie projekt ustawy o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej oraz niektórych innych ustaw został przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do Sejmu.

Projektowane zmiany wpłynąć mają na efektywne wykorzystanie czasu pracy członków zespołu terapeutycznego, wykorzystanie umiejętności, wiedzy, doświadczenia i poziomu wykształcenia zawodowego pielęgniarek i położnych.

Celem tych rozwiązań jest zwiększenie dostępności do świadczeń zdrowotnych dla świadczeniobiorców, poprzez możliwość korzystania ze świadczenia, które będzie polegało na ordynacji lub kontynuacji leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, zleceniu wyrobu medycznego lub skierowaniu na badania  diagnostyczne przez pielęgniarkę lub położną bez konieczności odbycia przez świadczeniobiorcę wizyty lekarskiej.

Nowa rola i uprawnienia pielęgniarek i położnych

Pielęgniarki oraz położne mają mieć uprawnienia do samodzielnego udzielania w określonym zakresie świadczeń m.in. diagnostycznych i leczniczych.

Nowe przepisy nadają nowe uprawnienia zawodowe, zarówno pielęgniarkom  ubezpieczenia  zdrowotnego  i  położnym  ubezpieczenia  zdrowotnego,  jak  i pielęgniarkom i położnym wykonującym zawód poza systemem ubezpieczenia zdrowotnego.

Pielęgniarki i położne posiadające dyplom ukończenia studiów drugiego stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo będą uprawnione do samodzielnego ordynowania leków zawierających określone substancje czynne, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, oraz ordynowania środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, w tym wystawiania na nie recept oraz do samodzielnego ordynowania określonych wyrobów medycznych, w tym wystawiania na nie zleceń albo recept, jeżeli ukończą kurs specjalistyczny w tym zakresie.

Natomiast pielęgniarki i położne posiadające dyplom ukończenia studiów co najmniej pierwszego stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo będą mogły na zlecenie lekarza, wystawiać recepty na określone leki, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające,  środki odurzające i substancje psychotropowe, oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego jako kontynuację leczenia, jeżeli ukończą kurs specjalistyczny w tym zakresie.

Pielęgniarki i położne, posiadające dyplom ukończenia studiów co najmniej pierwszego stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo będą miały prawo do wydawania skierowań na określone badania diagnostyczne, z wyjątkiem badań wymagających metod diagnostycznych i leczniczych stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta.

Proponowane regulacje nie nakładają na pielęgniarkę i położną obowiązku uzyskania uprawnień określonych w przepisach tej ustawy. To od decyzji pielęgniarek i położnych będzie zależało, czy będą chciały uzyskać nowe uprawnienia.

Zmianie ulegnie program kształcenia pielęgniarek i położnych.

W ramach kształcenia zawodowego studenci na kierunkach pielęgniarstwo i położnictwo uzyskają wiedzę i umiejętności w zakresie ordynacji leków zawierających określone substancje  czynne oraz  środków  spożywczych  specjalnego  przeznaczenia  żywieniowego i wyrobów  medycznych,  wypisywania  recept, w tym jako  kontynuacja  zlecenia lekarza.

Natomiast osoby obecnie wykonujące zawody pielęgniarki i położnej i posiadające stosowne wykształcenie wyższe, będą mogły uzupełnić swoją wiedzę w tym zakresie, w ramach kształcenia podyplomowego realizowanego w  formie kursu specjalistycznego. Zakres wiedzy i umiejętności wynikający z kursu specjalistycznego będzie częścią programu kształcenia specjalizacyjnego.

Pielęgniarki i położne z wyższym wykształceniem mają też uzyskać uprawnienie do wystawiania skierowań na wykonanie określonych badań diagnostycznych, w tym medycznej diagnostyki laboratoryjnej (szczegóły określić ma w rozporządzeniu Minister Zdrowia).

Już obecnie, na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 grudnia 2013 r. w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie, pielęgniarki i położne ubezpieczenia zdrowotnego mogą zlecać w ramach kontynuacji (pierwsze zlecenie wystawia lekarz), wybrane wyroby  medyczne, niezbędne do wykonywania zabiegów pielęgniarskich  i pielęgnacji pacjenta.

Ponadto   projekt  wprowadza   regulację, na podstawie której pielęgniarka   i  położna, na podstawie wyników badań lub dokumentacji medycznej i po uprzednim, osobistym wykonaniu  badania  fizykalnego, będzie  mogła  ordynować leczenie.

Będą  mogły   także kontynuować   leczenie   oraz  wydać   receptę   albo  zlecenie   na  zaopatrzenie w wyroby medyczne jako  kontynuację  bez dokonania osobistego badania pacjenta, jeśli jest to uzasadnione stanem zdrowia pacjenta odzwierciedlonym w dokumentacji medycznej.

Recepty lub zlecenia będą mogły być przekazane osobie upoważnionej przez pacjenta, jego przedstawicielowi ustawowemu albo osobie trzeciej, jeżeli pacjent złoży oświadczenie  podmiotowi  udzielającemu  świadczeń zdrowotnych,  że recepty lub zlecenia mogą być odebrane przez osoby trzecie bez szczegółowego określania tych osób. Upoważnienie lub oświadczenie pacjenta powinno być odnotowane  w  dokumentacji medycznej pacjenta lub do niej dołączone. Ponadto w dokumentacji medycznej będzie się umieszczać informację o wystawieniu  recepty lub zlecenia, które są przekazane osobie innej niż pacjent oraz informację o tej osobie.

Projektowane zmiany włączają pielęgniarkę i położną ubezpieczenia zdrowotnego do osób uprawnionych  do wystawiania skierowań na badania diagnostyczne, w tym medycznej diagnostyki laboratoryjnej . Ponadto rozszerzono wykaz osób uprawionych do wydawania zleceń lub recept na zaopatrzenie w wyroby medyczne o pielęgniarkę  ubezpieczenia zdrowotnego lub położną ubezpieczenia zdrowotnego.

Pielęgniarka i położna z którą Fundusz zawarł umowę upoważniającą do wystawiania albo umowę upoważniającą do wystawiania recept refundowanych dla wystawiającego, jego małżonka, wstępnych i zstępnych w linii prostej oraz rodzeństwa, będzie mogła też wystawiać recepty pro auctore i pro familia (analogiczne jak w przypadku  lekarzy i felczerów).

Pielęgniarki i położne będą mogły korzystać z nowych uprawnień dotyczących wystawiania recept na leki oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wydawania zleceń i recept na wyroby medyczne oraz skierowań na badania diagnostyczne nie wcześniej niż od dnia 1 stycznia 2016 r. Okres od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy do dnia 1 stycznia  2016  r. powinien  zostać  przeznaczony na realizację odpowiednich kursów specjalistycznych.

Pielęgniarki i położne nie chcą tych zmian

Ze zdumieniem przyjmuję stanowisko korporacji reprezentujących środowisko pielęgniarek i położnych. Najkrócej można je scharakteryzować stwierdzeniem, nie bo nie!

Na dowód przytaczam w całości pisma kierowane w tej sprawie do resortu zdrowia.

„Ogólnopolski Związek Zawodowy Pielęgniarek i Położnych wnosi o odrzucenie w całości przekazanego projektu ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej. W pierwszej kolejności oczekujemy przedstawienia projektów aktów wykonawczych do wyżej wymienionej ustawy i po zapoznaniu się z ich treścią ustosunkujemy się do proponowanych zmian.”

„Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych wnioskuje o odrzucenie  projektu ustawy w proponowanym brzmieniu.
Projekt nie zawiera szczegółowych regulacji, które umożliwiłyby jego zaopiniowanie w sposób całościowy. Brak jest propozycji normujących m.in. kwestie takie jak: leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyroby medyczne, które będą mogły ordynować pielęgniarki i położne.
Nie przedstawiono również skutków finansowych planowanych zmian, co może powodować przypuszczenie, że pielęgniarki i położne zostaną obciążone dodatkowymi obowiązkami i odpowiedzialnością bez wzrostu wynagrodzenia.
Istotnym argumentem przemawiającym za odrzuceniem projektu w całości jest planowany termin wprowadzenia w życie nowej ustawy, tj. 2016 rok.”

Jak się można było spodziewać, negatywnie opiniuje projekt ustawy także: Naczelna Izba Lekarska i Porozumienie Zielonogórskie, z tym wyjątkiem, że obie te korporacje przedstawiają katalog merytorycznych uwag.

Do tematu zmian w statusie pielęgniarek i położnych wracać będziemy w kolejnych numerach Dziennika Warto Wiedzieć.

Marek Wójcik