Dobrze przygotowany program profilaktyczny musi przynieść faktyczne skutki, które powinny być zaplanowane w programie. Przygotowany program powinien bardzo dokładnie opisywać sytuację obecną, diagnozować przyczyny tej sytuacji, ustalać cel, jaki chcemy osiągnąć w ramach programu, ustalać sposoby realizacji celu, wskazać kryteria, które będą podlegały ocenie oraz mierniki, na podstawie których ocena będzie dokonywana. Powinien również przewidywać sposób prowadzenia monitoringu realizacji programu i działania korygujące w przypadku, jeżeli realizacja celów nie będzie przebiegała zgodnie z planem.
Celem programu profilaktycznego nie jest wydanie określonej kwoty środków na świadczenie usług zdrowotnych i działania organizacyjne. Celem programów profilaktycznych jest poprawa stanu zdrowia populacji, do której jest kierowany lub zapobieżenie negatywnym skutkom zdrowotnym, które pojawią się, jeżeli takich działań nie podejmiemy. Dobrym przykładem programu profilaktycznego jest walka z otyłością wśród młodzieży szkolnej. Program, który zmienia świadomość i nawyki żywieniowe uczniów, powinien spowodować zmniejszenie liczby uczniów z nadwagą lub ich udział w liczbie uczniów ogółem. Celem pośrednim programu profilaktycznego może być zwiększenie dostępności do określonych świadczeń zdrowotnych, poprzez skrócenie kolejki oczekujących lub „przybliżenie” miejsca udzielania świadczeń zdrowotnych do miejsca zamieszkania populacji mieszkańców, do której ten program jest kierowany. Realizacja celu pośredniego powinna spowodować realizację celu głównego, jakim jest poprawa stanu zdrowia lub zmiana niekorzystnych trendów w tym zakresie.
Danymi, którymi należy się kierować, planując stworzenie programu profilaktycznego, są dane o zdrowotności społeczeństwa, które są w posiadaniu następujących instytucji: Narodowym Funduszu Zdrowia, Wojewódzkich Centrach Zdrowia Publicznego, Głównym Urzędzie Statystycznym, instytutach, np. Instytut Ochrony Zdrowia, Państwowy Zakład Higieny Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego lub w instytutach branżowych, takich jak: Instytut Matki i Dziecka, Instytut Żywienia i Żywności, czy Instytut Psychiatrii i Neurologii. Wymienione tu instytucje nie wyczerpują wszystkich źródeł informacji niezbędnych dla stworzenia programu profilaktycznego. Niezbędne informacje mogą być pozyskiwane również od Policji, Straży Pożarnej, Inspekcji Sanitarnej i wielu innych jednostek.
Nowelizacja ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r., Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.; tekst jednolity) nałożyła na jednostki samorządu terytorialnego realizujące i finansujące programy zdrowotne obowiązek przekazania projektu programu do Agencji Oceny Technologii Medycznych w celu ich zaopiniowania, przy czym Agencja jest zobowiązana sporządzić swoją opinię w ciągu 3 miesięcy. W tym miejscu http://www.aotm.gov.pl/index.php?id=209 znajdą Państwo podstawowe informacje związane z oceną programów zdrowotnych jst, co ułatwi współpracę pomiędzy Agencją i jednostkami samorządowymi.
Źródło: materiał powstał w ramach projektu "Innowacyjna i sprawna administracja" współfinansowanego ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, a realizowanego przez Związek Powiatów Polskich; autor: Janusz Atłachowicz
