Wyróżniłbym dwa zakresy argumentów: ekonomiczne i pozaekonomiczne. Wśród argumentów ekonomicznych rozróżniłbym sytuację przymusową oraz sytuację rozwojową.
Stan ekonomiczny zakładu oddaje kilka dokumentów. Do głównych należą: bilans, rachunek zysków i strat oraz rachunek przepływów. Są to dokumenty wymienione w ustawie o rachunkowości, którą podmioty lecznicze, zwłaszcza funkcjonujące jako przedsiębiorstwa, zobowiązane są stosować.
Podmioty lecznicze funkcjonujące w formule samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej (spzoz) często prowadząc działalność leczniczą, znajdują się w sytuacji ekonomicznej, która uniemożliwia im dalsze normalne funkcjonowanie. Jest to taka sytuacja ekonomiczna, gdzie zakład traci płynność finansową i zaprzestaje terminowo regulować swoje zobowiązania, a dostawcy, z powodu braku zapłaty, zaczynają warunkować kontynuację dostaw zapłatą gotówkową lub spłatą jakiejś części zobowiązań przeterminowanych. W sytuacji, gdy zakład nie posiada zdolności do uregulowania tych zobowiązań lub dokonania zapłaty przed dostawą towaru lub usługi, następuje paraliż działalności leczniczej prowadzonej przez zakład. Wówczas, podmiot tworzący podmiot leczniczy, zmuszony jest do podjęcia działań, które mają na celu restrukturyzację zakładu w celu kontynuacji jego działalności lub znacznie trudniejszą decyzję, o jego likwidacji lub właśnie przekształceniu w niepubliczny. Przy czym pojęcie „niepubliczny" nie oznacza, że jest to zakład prywatny. Zwykle samorząd powiatowy nadal jest właścicielem całości lub znacznej części majątku, który służy zakładowi do prowadzenia działalności medycznej. W obecnie obowiązującej ustawie o działalności leczniczej, zawarto warunki dotyczące sytuacji ekonomicznej zakładu i wynikających właśnie z tego faktu toku niezbędnych do podjęcia działań (w tym dotyczące niejako przymusowego przekształcenia zakładu działającego w formule spzoz w niepubliczny).
Samorządy, które są podmiotami tworzącymi dla podmiotów leczniczych, będąc i czując się odpowiedzialnymi za ochronę zdrowia w zakresie, jaki nałożyła na nie ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. (Dz. U. z 2008 r., Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.), podejmują działania prorozwojowe, żeby z tych zadań wywiązać się jak najlepiej. Ponieważ baza lokalowo-sprzętowa zdecydowanej większość podmiotów leczniczych jest w znacznym stopniu zdekapitalizowana, a samorząd nie dysponuje środkami do wsparcia kapitałowego zakładu, przekształca zakład w niepubliczny, gdyż formuła spółki daje większą możliwość pozyskania kapitału niezbędnego na modernizację, niż formuła spzoz. Formuła spółki to również możliwość zdobycia kapitału niezbędnego nie tylko do kontynuacji, ale do dalszego dynamicznego rozwoju zakładu.
Do pozaekonomicznych argumentów, które skłaniają publicznych właścicieli do przekształcenia zakładu niepublicznego, można zaliczyć ten sam argument, co wyżej wymieniony, jednak tu główną motywacja jest jak najlepsze wywiązanie się samorządu z powierzonych mu obowiązków w zakresie ochrony zdrowia. Argument ekonomiczny jest tu wtórnym, wobec chęci uzyskania wyższego stanu zdrowotności ludności z obszaru, na którym działa samorząd. Stąd działania podejmowane przez samorządy w zakresie programów profilaktycznych, zarówno finansowanych przez NFZ, jak i ze środków własnych samorządów. Takim działaniem może być też stworzenie i prowadzenie monitoringu nad stanem zdrowotności populacji zamieszkującej rejon działania samorządu.
Źródło: materiał powstał w ramach projektu "Innowacyjna i sprawna administracja" współfinansowanego ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, a realizowanego przez Związek Powiatów Polskich; autor: Janusz Atłachowicz
