Wojewoda: Przepisy art. 13 ustawy o pomocy społecznej statuują obowiązkowe zadania centrów usług społecznych, a ich wyraźne wskazanie w statucie takiej jednostki jest obowiązkiem organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego tworzącego taki dokument.
Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Śląskiego dotyczy jednej z form realizowania zadań z zakresu pomocy społecznej, jaką jest utworzone przez samorząd Centrum Usług Społecznych. Centra takie, na podstawie ustawy o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych, mogą realizować zadania będące zadaniami własnymi gminy czy powiatu, jak również zadania z zakresu administracji rządowej zlecone gminie, czy - po uprzednim zawarciu porozumienia między tworzącą ośrodek gminą a powiatem - zlecone powiatowi. Zgodnie z art. 10 ust. 1 tej ustawy, do warunków utworzenia centrum należy przekazanie mu do realizacji wszystkich zadań realizowanych dotychczas przez ośrodek pomocy społecznej oraz wybranych i nierealizowanych przez ośrodek pomocy społecznej do dnia utworzenia takiego centrum z co najmniej dwóch zakresów, o których mowa w art. 2 ust. 1. Ich katalog jest bardzo szeroki i obejmuje m.in. usługi z zakresu wspierania rodzin, pomocy osobom niepełnosprawnym, edukacji, mieszkalnictwa czy przeciwdziałania bezrobociu.
Utworzenie takiego centrum wiąże się także z koniecznością przygotowania statutu, który powstaje na podstawie art. 12 wspomnianej ustawy. Uchwała w sprawie statutu gminnej jednostki budżetowej stanowi akt prawa miejscowego, toteż tworzący ją organ ma obowiązek ścisłego uwzględniania wytycznych wynikających z upoważnienia ustawowego, przez co rozumie się także wyczerpanie jego zakresu.
Wyczerpanie zakresu upoważnienia ustawowego polega w tym przypadku m.in. na pełnym wymienieniu wszystkich obowiązkowych zadań centrum usług społecznych, wynikających z art. 13 ustawy. Ustawodawca, używając wskazania "w szczególności", przedstawił dziewięć wyraźnie wymienionych zadań, jako zadania stanowiące "plan minimum". Poza nimi, rada może powierzyć centrum także realizację innych, fakultatywnych obowiązków, jednak w żaden sposób nie może zwolnić go od obowiązku wykonywania tych powierzonych z mocy ustawy.
Za naruszenie zakresu upoważnienia ustawowego Wojewoda uznał zaledwie wybiórcze wymienienie w treści uchwały obowiązków wynikających z art. 13. Uregulowanie tych spraw w sposób niepełny zostało uznane za istotne naruszenie prawa, jakiego nie można tolerować w demokratycznym państwie prawnym. W tej sytuacji, organ nadzoru orzekł o nieważności całego aktu.
Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Śląskiego z 23 kwietnia 2025 r. (sygn. NPII.4131.1.287.2025)
