Okoliczności wymienione w art. 64 ustawy o pomocy społecznej podane zostały jedynie przykładowo i nie stanowią one katalogu zamkniętego. Przyjmuje się jednak, że zwolnienie nie powinno nastąpić, jeżeli pomimo zaistnienia wskazanych okoliczności osoba jest w stanie płacić za pobyt w placówce. Stosowanie bowiem odmiennych zasad godzi w idee i cele pomocniczości pomocy społecznej.

Niezasadne zwolnienie jest sprzeczne zaś z zasadą pomocniczości, przerzuca bowiem na jednostki samorządu terytorialnego i obywateli koszty utrzymania osób, które są samowystarczalne pod względem finansowym lub mogą być utrzymywane przez swoich krewnych. Nie można bowiem doprowadzać do sytuacji, w której obowiązki członków rodziny w zakresie pokrywania kosztów pobytu w domu pomocy społecznej jej członka byłyby w sposób zbyt swobodny i nieznajdujący uzasadnienia w wyjątkowych okolicznościach przerzucane na jednostki samorządu terytorialnego, powodując nadmierne obciążenie sektora finansów publicznych, a w konsekwencji całego społeczeństwa. Stąd istotne są dochody osoby ubiegającej się o takie zwolnienie (uzyskanie pomocy społecznej).

Z punktu widzenia nakazania wystąpienia przesłanek określonych w art. 64 pkt 7 ustawy należy przeprowadzić stosowne postępowanie dowodowe. Należy przy tym pamiętać, że rażące naruszenie przez osobę kierowaną do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu obowiązku alimentacyjnego lub innych obowiązków rodzinnych względem osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty nie może polegać tylko na zerwaniu kontaktów z rodzicami, ale musi być czymś cięższym gatunkowo. Musi mieć charakter drastycznego, ewidentnego i jaskrawego naruszenia obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodziców i dzieci.

Zastosowanie ulgi określonej w art. 64 u.p.s. ma mieć charakter wyjątkowy, z uwagi na fakt, że wówczas ciężar utrzymania osoby w DPS przerzucany jest na barki społeczeństwa. Co więcej, to osoba wnosząca opłatę za pobyt mieszkańca w DPS ma wykazać rażące naruszenie przez mieszkańca domu obowiązku alimentacyjnego lub innych obowiązków rodzinnych względem osoby zobowiązanej do wnoszenia opłaty. Powyższe "wykazanie" nie musi następować wyłączenie na podstawie dokumentów, mając na uwadze treść art. 75 § 1 k.p.a., który dopuszcza jako dowód wszystko co może się przyczynić do wyjaśnienia sprawy, można to uczynić na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu, w tym także zeznań świadków.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 10 września 2024 r., sygn. III SA/Kr 1007/24

Źródło: CBOSA