W 2020 r. znacząco wzrosła wartość pomocy publicznej w państwach członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), co jest wynikiem wprowadzenia pakietów osłonowych dla gospodarek w czasie pandemii COVID-19. W ramach jednolitego rynku państwa EOG muszą uzyskiwać zgodę komisarza UE ds. konkurencji na udzielenie pomocy publicznej przedsiębiorstwom.
Jak czytamy w raporcie PIE - suma zaaprobowanej w 2020 r. pomocy osiągnęła wartość 384 mld EUR, co stanowiło wzrost o 160 proc. względem 2019 r. W 2020 r. po raz pierwszy pojawiły się wydatki klasyfikowane jako remedium na poważne zawirowania w gospodarce. Stanowiły one prawie 60 proc. środków zaaprobowanej pomocy publicznej, a 52 proc. udzielonej pomocy publicznej było motywowane trudnościami związanymi z pandemią COVID-19. Nieco ponad połowę wszystkich środków stanowiły dodatki osłonowe dla firm, w większości przypadków nie celowane w konkretne branże, transformację ekologiczną lub inne strategiczne przedsięwzięcia, jak miało to miejsce w przeszłości. Zdecydowanie największej pomocy udzieliły swoim firmom Niemcy (64 mld EUR), potem Wlk. Brytania wciąż objęta odpowiednimi regulacjami unijnymi, mimo Brexitu (45 mld EUR), następnie Włochy, Francja i Polska.
Spadek wielkości udzielanej pomocy publicznej do kwoty 181 mld EUR nastąpił w 2021 roku, jednak była to nadal wyższa wartość niż w 2019 r. Około 50 proc. pomocy publicznej stanowiły programy dopłat dla firm w związku z trudną sytuacją ekonomiczną. Dużą część pomocy publicznej w państwach UE stanowiły także inwestycje w energetykę i ekologię, jak choćby warty 30 mld EUR francuski program wsparcia energii odnawialnej.
Z analizy wynika, że Komisja Europejska w 2022 roku zaakceptowała największą wartość pomocy publicznej w historii. Mimo że rok się jeszcze nie skończył, Bruksela wydała zgodę na wsparcie o wartości 420 mld EUR. Lwią część pomocy, bo aż 63 proc., stanowią dopłaty niecelowe dla firm. Zdecydowana większość tych środków była motywowana sytuacją firm w związku z wojną w Ukrainie lub wysokimi cenami gazu. Rosyjska inwazja na Ukrainę sprawiła, że wśród pomocy publicznej związanej z sektorem energetycznym w 2022 r. inwestycje w dekarbonizację to zdecydowana mniejszość, a większość stanowią dopłaty dla producentów energii. Wyraźnym trendem stało się także rekompensowanie firmom z sektorów energochłonnych kosztów opłat za emisje CO₂. W latach przed kryzysem pandemicznym 2016-2019 ponad połowa środków pomocy publicznej, na które Komisja wydała zgodę, została sklasyfikowana jako ochrona środowiska i oszczędność energetyczna.
Najwięcej zaakceptowanej pomocy publicznej w 2022 r. przyznała Francja, wspierając płynność firm kwotą 155 mld EUR. Jest to więcej niż udzielono w całej Unii w 2019 r. Przyjęty przez niemiecki parlament we wrześniu br. pakiet pomocowy dla firm i gospodarstw domowych o wartości 200 mld EUR może jednak sprawić, że pomoc publiczna udzielona przez Niemcy będzie jeszcze większa. Po uchwaleniu fundusz stał się obiektem krytyki na forum unijnym, ponieważ dawać on będzie niemieckim przedsiębiorstwom znaczną przewagę kosztową.
Źródło: PIE
