Artykuł 26, niedawno opublikowanej ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, wskazuje, że uprawnionym obywatelom Ukrainy przysługują następujące świadczenia.
Pierwszą kategorią są określone w ustawie o świadczeniach rodzinnych następujące formy pomocy: zasiłek rodzinny oraz dodatek do zasiłku rodzinnego, świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny, specjalny zasiłek opiekuńczy oraz świadczenie pielęgnacyjne; zapomoga wypłacana przez gminy (gminne becikowe), dodatkowe świadczenia ustanawiane przez gminy, jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka oraz świadczenie rodzicielskie.
Kolejną kategorią pomocy jaka przysługuje obywatelom Ukrainy uciekającym przed wojną jest świadczenie wychowawcze, czyli popularne 500 plus, wypłacane comiesięcznie.
Trzecią kategorią pomocy o jaką można się ubiegać jest świadczenie dobry strat, czyli 300 zł przysługujące uczniom wraz z rozpoczęciem kolejnego roku szkolnego. Świadczenie wypłacane jest jeden raz, na każdy rok szkolny. Wniosek o wypłatę pomocy Obywatel Ukrainy powinien złożyć w wyznaczonej przez wójta jednostce organizacyjnej gminy: OPS, CUS lub innej wyznaczonej jednostce. Przyznanie świadczenia nie wymaga wydania decyzji. Należy poinformować obywatela Ukrainy o przyznaniu świadczenia (pisemnie lub ustnie). Świadczenie przyznaje się bez względu na dochód, nie przeprowadza się rodzinnego wywiadu środowiskowego.
Przedostatnią kategorią świadczeń są pieniądze z rodzinnego kapitału opiekuńczego czyli świadczenia na dziecko w wieku od 12. do 35. miesiąca. Świadczenie to nie zależy od dochodu rodziny i wynosi w sumie do 12 tys. zł na drugie i każde kolejne dziecko.
Ostatnią formą pomocy wymienioną, w tymże artykule jest dofinansowanie obniżenia opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.
Ustawa wskazuje, że w tych świadczeniach, które zależą od kryterium dochodowego, przy ustalaniu tego kryterium nie uwzględnia się członka rodziny, który zgodnie z oświadczeniem osoby ubiegającej się o to świadczenie, nie przebywa na terytorium RP.
Co ważne podkreślenia, o świadczenia mogą ubiegać się obywatele Ukrainy, którzy posiadają już nadany numer PESEL. Świadczenie ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek, nie wcześniej niż od miesiąca, w którym obywatel został wpisany do rejestru obywateli Ukrainy, którzy przekroczyli granicę w związku z konfliktem zbrojnym (art. 3 ust. 3 niniejszej ustawy).
Legalność pobytu będzie ustalana na podstawie zarejestrowania obywatela Ukrainy przez komendanta placówki Straży Granicznej. W przypadku gdy wjazd obywatela Ukrainy nie został zarejestrowany podczas kontroli granicznej, jego pobyt na terytorium RP będzie rejestrowany przez Komendanta Głównego Straży Granicznej. Komendant Główny Straży Granicznej będzie prowadził w systemie teleinformatycznym Straży Granicznej rejestr obywateli Ukrainy, którzy wjechali na terytorium RP bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi oraz którzy złożyli wniosek o nadanie numeru PESEL. Komendant Główny Straży Granicznej zapewnia udostępnienie gminom danych zawartych w rejestrze, w drodze teletransmisji danych.
Świadczenia lub dofinansowania na dziecko przysługują także opiekunowi tymczasowemu dziecka (ustalonego przez sąd opiekuńczy właściwy dla miejsca zamieszkania dziecka), czyli np. rodzeństwu, babci, cioci, kuzynom lub innym osobom, które sprawują faktyczną opiekę nad dzieckiem.
