NIK opublikował informację pokontrolną z badania działalności ośrodków pomocy społecznej w zakresie rozpoznawania i monitorowania sytuacji społecznej. Kontrola ujęta została Planie pracy NIK na 2014 roku i przeprowadzona z inicjatywy Najwyższej Izby Kontroli, w ramach priorytetu pn.: Zapewnienie poprawy warunków życia obywateli w warunkach bieżącej i długookresowej stabilności finansowej państwa. Kontrolę przeprowadzono w 12 jednostkach, z tego w 4 miejskich, 4 miejsko-gminnych i 4 gminnych ośrodkach pomocy społecznej, w okresie od dnia 1 stycznia 2012 roku do dnia 30 czerwca 2014 roku.

Uchybienia

OPS nie posiadały pełnej wiedzy o osobach, do których winna zostać skierowana pomoc społeczna z uwagi na niewystarczającą aktywność ośrodków w pozyskiwaniu takich informacji, brak spójnych i racjonalnych zasad monitorowania środowiska społecznego oraz współpracy z podmiotami mogącymi posiadać wiedzę w tym zakresie. OPS nie współpracowały w wystarczającym stopniu z organizacjami społecznymi i pozarządowymi. Współpraca jeśli już była z reguły miała powierzchowny charakter, nie była dokumentowana i ograniczała się często do odbioru informacji o sytuacjach wymagających interwencji.

Co i jak poprawić?

W ocenie Najwyższej Izby Kontroli, dla poprawy skuteczności i prawidłowości działań ośrodków pomocy społecznej w zakresie rozpoznawania i monitorowania sytuacji społecznej osób wymagających objęcia pomocą społeczną, mając na uwadze wyniki niniejszej kontroli Minister Pracy i Polityki Społecznej powinien wydać rozporządzenie wykonawcze w sprawie wytycznych i standardu dla superwizji pracy socjalnej. Brak przepisów wykonawczych o superwizji pracy socjalnej uniemożliwia pracownikom OPS korzystanie z poradnictwa w tym zakresie. Wyniki kontroli wskazały potrzebę wsparcia ich poprzez działania poszerzające wiedzę dotyczącą identyfikowania i monitorowania.

Ponadto, w ocenie NIK należy opracować standardy opisujące zasady współpracy OPS z innymi podmiotami w celu skuteczniejszego rozpoznawania i monitorowania sytuacji społecznej. Głównym celem jest kompleksowe wykorzystanie informacji o osobach potrzebujących, będących w posiadaniu innych niż OPS podmiotów, zajmujących się niesieniem pomocy.

Samorządy i pomoc społeczna – zalecenia NIK

W zakresie działalności wójtów, burmistrzów i prezydentów miast zaleca się m.in. podjąć działania zmierzające do zatrudnienia wymaganej liczby pracowników socjalnych, zgodnie z przepisem art. 110 ust. 11 ustawy o pomocy społecznej. Zgodnie z ww. przepisem, OPS zatrudnia pracowników socjalnych proporcjonalnie do liczby ludności gminy w stosunku jeden pracownik socjalny zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na 2 tys. mieszkańców lub proporcjonalnie do liczby rodzin i osób samotnie gospodarujących, objętych pracą socjalną w stosunku jeden pracownik socjalny zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na nie więcej niż 50 rodzin i osób samotnie gospodarujących. Wg NIK, część OPS nie spełnia ustawowego wymogu w tym zakresie.

Ponadto, NIK zwraca uwagę na potrzebę podjęcia działań w celu uchwalenia przez rady gmin warunków i trybu przyznawania oraz zwrotu zasiłku celowego na ekonomiczne usamodzielnienie, na podstawie art. 43 ust. 10 ustawy o pomocy społecznej. Wg badania jednostki nie wywiązywały się z tego obowiązku.

Ogólny wniosek NIK można sprowadzić do stwierdzenia, że działania podejmowane przez ośrodki pomocy społecznej nie zapewniają zarówno prawidłowego jak i skutecznego rozpoznawania i monitorowania sytuacji społecznej osób wymagających objęcia pomocą.

źródło: NIK