Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 2 lutego 2006 r., III SA/Po 772/05 został postawiony przed dylematem, czy organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego posiada podstawy prawne do podjęcia uchwały w sprawie przyjęcia Wieloletniego Programu Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi?
Art. 7 ust. 1 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym stanowi, że zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. Dalej cytowany przepis wymienia jakie sprawy w szczególności obejmują zadania własne, by w pkt 19 wskazać na sprawy współpracy z organizacjami pozarządowymi. Z przepisu art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy o samorządzie gminnym wynika natomiast, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy stanowienie w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady gminy.
Zgodnie zaś z treścią art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie organy administracji publicznej prowadzą działalność w sferze zadań publicznych, o której mowa w art. 4, we współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust 3, prowadzącymi odpowiednio do terytorialnego zakresu działania organów administracji publicznej, działalność pożytku publicznego w zakresie odpowiadającym zadaniom tych organów. Współpraca ta może odbywać się w szczególności w formach zlecania organizacjom pozarządowym oraz podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 realizacji zadań publicznych, wzajemnego informowania się o planowanych kierunkach działalności i współdziałania w celu zharmonizowania tych kierunków, konsultowania z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3, odpowiednio do zakresu ich działania, projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji oraz tworzenia wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym, złożonych z przedstawicieli organizacji pozarządowych, podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 oraz przedstawicieli właściwych organów administracji publicznej.
Formy współpracy wskazane w powyższym artykule nie stanowią zamkniętego katalogu (numerus clausus), stąd współpraca dozwolona jest także w innych formach, przy czym organy administracji publicznej mają w tym zakresie możliwość wyboru (zob. Jerzy Kopyra Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Komentarz. Wydawnictwo C.H. Beck Warszawa 2005 str. 53).
Do innych, nie zapisanych w ustawie, form współpracy można zaliczyć na przykład: wspieranie organizacyjne (nieodpłatne udostępnianie lokali na działalność statutową), wspieranie finansowe (udzielanie dotacji na realizację zadań gminnych), wspieranie merytoryczne (doradztwo prawne i konsultacje przy rejestrowaniu nowych organizacji), promocję działalności pożytku publicznego, pomoc organizacjom pozarządowym w publikowaniu informacji w prasie lokalnej i internecie.
Ustęp 3 omawianego przepisu stanowi natomiast, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego uchwala roczny program współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz z podmiotami, o których mowa w art. 3 ust 3.
Program ten ma więc charakter obligatoryjny i roczny, choć powinien być tworzony z perspektywą współpracy wieloletniej. Powinien też dotyczyć różnorodnych form współpracy, a nie jedynie zlecania zadań. Roczny program współpracy nie musi być ściśle skorelowany z budżetem jednostki samorządu terytorialnego, ale ze względu na ich funkcjonalne powiązanie wydaje się rozwiązaniem godnym polecenia uchwalenie programu współpracy wraz z budżetem ( Jerzy Kopyra. Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Komentarz. str. 57-58)
Odpowiedź na pytanie postawione w tytule: Przytoczone regulacje prawne nie zawierają upoważnienia do uchwalania przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego wieloletnich programów współpracy z organizacjami pozarządowymi i podmiotami wskazanymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Do takiego wniosku prowadzi wykładnia językowa jak i funkcjonalna. W świetle poczynionych wcześniej rozważań, brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że wieloletni program współpracy, stanowi jedną z form współpracy pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego a organizacjami pozarządowymi. Program jest bowiem pojęciem szerszym i obejmuje założenia, cele i zapowiadaną działalność w jakiejś dziedzinie (np. współpracy). Zaś ta działalność może być zaś prowadzona w jednej lub kilku formach.
