Komentarz do art. 64 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej:
„Art. 64. 1. Starosta lub podmiot organizujący rodzinny dom dziecka, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, na wniosek prowadzącego rodzinny dom dziecka może zatrudnić osobę do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich.
2. W rodzinnym domu dziecka, w którym przebywa więcej niż 4 dzieci, starosta lub podmiot organizujący rodzinny dom dziecka, na wniosek prowadzącego rodzinny dom dziecka, zatrudnia osobę do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich.
3. Osobę do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich zatrudnia się na podstawie:
1) umowy o pracę albo
2) umowy o świadczenie usług, do której, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.
4. Osoba do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich, zatrudniona na podstawie umowy o pracę, może być zatrudniona w systemie zadaniowego czasu pracy.
5. Osobą zatrudnioną do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich może być wyłącznie osoba wskazana lub zaakceptowana przez prowadzącego rodzinny dom dziecka, która:
1) nie jest i nie była pozbawiona władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie jest jej ograniczona ani zawieszona;
2) wypełnia obowiązek alimentacyjny - w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do niej wynika z tytułu egzekucyjnego;
3) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe.
6. W przypadku wszczęcia przeciwko osobie zatrudnionej do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich postępowania karnego o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego przepisy art. 13 stosuje się odpowiednio.”
Art. 64 reguluje zasady zatrudniania osoby do pomocy. Ust. 1 dotyczy możliwości fakultatywnego przyznania osoby do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich. Ustawodawca wskazuje na warunek wystąpienia szczególnie uzasadnionego przypadku. Celowo użyto tutaj pojęcia nieostrego, co pozwala na ocenę sytuacji w zależności od indywidualnych okoliczności jakie mogą wystąpić. Jak przykład można wskazać chorobę dziecka przebywającego w pieczy, która wymagała ze strony prowadzącego rodzinny dom dziecka większego niż zwykle nakładu pracy np. w związku z prowadzoną rehabilitacją poza miejscem zamieszkania. W rodzinnym domu dziecka, w którym przebywa więcej niż 4 dzieci (co najmniej 5), starosta lub podmiot organizujący rodzinny dom dziecka jest związany wnioskiem prowadzącego rodzinny dom dziecka. Warto w tym miejscu wskazać, że ustawodawca ustalają powyższy limit nie uwzględnił osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej. Osobę do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich zatrudnia się na podstawie umowy o pracę (jest możliwość przyjęcia zadaniowego czasu pracy) lub umowy o świadczenie usług. Należy zaznaczyć, że ustawodawca jest tutaj niekonsekwentny. W przypadku zatrudnienia osoby do pomocy na podstawie umowy o pracę przez starostę albo organizatora rodzinnej pieczy zastępczej jeżeli jest to jednostka organizacyjna powiatu, staje się on pracownikiem samorządowym, zatem formalnie o tym kto jest pracodawcą takiej osoby decydują przepisy ustawy o pracownikach samorządowych. W przypadku umowy cywilnoprawnej zleceniodawcą będzie powiat jako podmiot posiadający zdolność do czynności prawnych, a nie starosta czy jednostka organizacyjna powiatu.
Prowadzący rodzinny dom dziecka wskazuje albo akceptuje osobę do pomocy. Jest to oczywiste z uwagi na odpowiedzialność prowadzącego dom dziecka za powierzone dzieci jak i a uwagi na fakt, że obecność osoby trzeciej w domu w pewnym stopniu ogranicza prywatność domowników. Jeżeli chodzi o warunki jakie musi spełnić osoba do pomocy w zakresie władzy rodzicielskiej, niekaralności oraz wypełniania obowiązku alimentacyjnego odsyłam do komentarza do artykułu 12, z uwagi na analogiczną regulację.
