Z najnowszego raportu "Diagnoza Społeczna 2013. Warunki i Jakość Życia Polaków" wynika, że odsetek gospodarstw otrzymujących pomoc zewnętrzną w dowolnej formie wyniósł w tym roku 11 proc., a więc prawie tyle samo co dwa lata temu (10,9 proc.). Nie wzrósł też w stosunku do poziomu z początku wieku odsetek gospodarstw otrzymujących wszystkie trzy formy pomocy; w stosunku do 2011 r. spadł procent gospodarstw korzystających z poszczególnych form pomocy.

Zasięg pomocy jest silnie zróżnicowany według grup społeczno-ekonomicznych, typu gospodarstwa i województwa.

Konkubinaty z dziećmi i bez dzieci, małżeństwa z trójką i większą liczbą dzieci, gospodarstwa nierodzinne wieloosobowe i jednoosobowe oraz rodziny niepełne korzystały znacznie częściej z pomocy społecznej niż pozostałe grupy gospodarstw. Najrzadziej z pomocy korzystały małżeństwa bez dzieci i małżeństwa z jednym dzieckiem (5,4 proc.). Znacząco zmniejszył się zasięg pomocy dla małżeństw z trójką i większą liczbą dzieci; zwiększył się natomiast zakres pomocy dla konkubinatów i dla rodzin niepełnych.

We wszystkich typach gospodarstw znacznie częściej z pomocy zewnętrznej korzystały ubogie (poniżej 1 kwartyla dochodu), ale także znaczący jest odsetek gospodarstw najzamożniejszych korzystających z pomocy wśród konkubinatów, gospodarstw nierodzinnych i małżeństw z 3 i większą liczbą dzieci.

Z pomocy zewnętrznej korzystało ponad połowę gospodarstw o niezarobkowym źródle utrzymania i co czwarte gospodarstwo rencistów; najmniejszy odsetek korzystających z pomocy jest w grupie gospodarstw pracujących na własny rachunek (3 proc.). Niemal tyle samo gospodarstw pracowników (7,8 proc.) , rolników (8,8 proc.) i emerytów (9,8 proc.) korzysta z pomocy zewnętrznej.

Wykres 1. Odsetek gospodarstw domowych otrzymujących pomoc z zewnątrz i gospodarstw otrzymujących określony rodzaj pomocy w latach 2000-2013 w całych próbach

Wykres2. Odsetek gospodarstw domowych korzystających z pomocy z zewnątrz w 2011 i 2013 r. ze względu na typ gospodarstwa w próbie panelowej

Wykres 3. Odsetek gospodarstw domowych korzystających z pomocy z zewnątrz ze względu na typ gospodarstwa i wysokość dochodu na jednostkę ekwiwalentną (poniżej i powyżej średniego dochodu)

Wykres 4. Odsetek gospodarstw domowych korzystających z pomocy z zewnątrz w 2009, 2011 i 2013 r. ze względu na grupę społeczno-ekonomiczną gospodarstwa w próbie panelowej

Wykres 5. Odsetek gospodarstw domowych korzystających z pomocy z zewnątrz ze względu na grupę społeczno-ekonomiczna gospodarstwa i wysokość dochodu na jednostkę ekwiwalentną (poniżej i powyżej średniego dochodu)

Częściej z pomocy zewnętrznej korzystały gospodarstwa z miast średniej wielkości niż z miast największych i ze wsi (wykres poniżej)

Wykres 6. Odsetek gospodarstw domowych korzystających z pomocy z zewnątrz ze względu na klasę miejscowości zamieszkania i wysokość dochodu na jednostkę ekwiwalentną (poniżej i powyżej średniego dochodu)

Najwyższy udział gospodarstw uzyskujących pomoc zewnętrzną wystąpił w województwach warmińsko-mazurskim (22,7 proc.), najniższy zaś — w małopolskim, dolnośląskim, łódzkim, lubelskim i wielkopolskim (poniżej 10 proc.). Widać wyraźnie, że wcale nie w najbiedniejszych województwach (z wyjątkiem warmińsko-mazurskiego) zakres korzystania z zewnętrznej pomocy jest największy.

Wykres 7. Procent gospodarstw domowych korzystających z pomocy z zewnątrz w przekroju wojewódzkim ogółem i ze względu na wysokość dochodu na jednostkę ekwiwalentną (dolny i górny kwartyl)

Źródło: Panek, T., Czapiński, J. (2013). Warunki życia gospodarstw domowych. Dochody i sposób gospodarowania dochodami. Diagnoza Społeczna 2013 Warunki i Jakość Życia Polaków - Raport.