Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu przez okres zwolnienia od pracy z powodu osobistego sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat – w szczególnych przypadkach (np. zamknięcia żłobka), chorym dzieckiem do lat 14 lub innym chorym członkiem rodziny.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres:

• do 60 dni w roku kalendarzowym – jeśli opieka sprawowana jest nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat lub nad chorym dzieckiem w wieku do 14 lat,
• do 14 dni w roku kalendarzowym – jeśli opieka sprawowana jest nad chorym dzieckiem, które skończyło 14 lat, lub innym chorym członkiem rodziny.

Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego z powodu opieki nad dziećmi i innymi członkami rodziny nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym.

Za dzieci uważa się dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci obce przyjęte na wychowanie i utrzymanie, natomiast za członków rodziny – małżonka, rodziców, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku ponad 14 lat – jeżeli w okresie sprawowania opieki pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym.

Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje ubezpieczonemu od pierwszego dnia podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Zasiłek opiekuńczy przysługuje na równi matce i ojcu dziecka, jednakże zasiłek ten wypłacany jest tylko jednemu z rodziców, temu, który opiekuje się dzieckiem i wystąpił z wnioskiem o jego wypłatę za dany okres.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje wszystkim osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym, zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie.

Warunkiem przyznania ubezpieczonemu zasiłku opiekuńczego jest brak innych osób, pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym, mogących zapewnić opiekę dziecku albo innemu członkowi rodziny. Jednak za członka rodziny pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym, mogącego zapewnić opiekę, nie uważa się m.in.: osoby całkowicie niezdolnej do pracy, osoby chorej, osoby, która ze względu na wiek jest niesprawna fi zycznie lub psychicznie, osoby prowadzącej gospodarstwo rolne albo pozarolniczą działalność, która nie może regulować swojego czasu pracy w sposób dowolny.

Ubezpieczonemu-ojcu dziecka przysługuje dodatkowo, niezależnie od powyższego zasiłku opiekuńczego, zasiłek opiekuńczy w wymiarze do 8 tygodni, tj. 56 dni po urodzeniu się dziecka. Zasiłek ten przysługuje ojcu, który sprawuje osobistą opiekę nad nowo narodzonym dzieckiem, podczas gdy matka dziecka w czasie urlopu macierzyńskiego (do 8 tygodni) przebywa w szpitalu.

Prawo do tego zasiłku opiekuńczego ma także ubezpieczony-członek najbliższej rodziny (np. babcia dziecka), jeśli przerwie pracę i zaopiekuje się dzieckiem.

Zasiłek jest wypłacany w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.

Wydatki na zasiłki opiekuńcze w 2011 roku wyniosły 543,0 mln zł, czyli około 0,3% wydatków FUS.

Zasiłek opiekuńczy wypłacany jest przez pracodawcę (zatrudniającego powyżej 20 pracowników) bądź przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Źródło: Ubezpieczenia społeczne w Polsce, ZUS, Warszawa 2012