Kto i na jakich zasadach otrzymuje wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy? Kiedy one przysługują? Jak są obliczane? - o tym wszystkich w dalszej części artykułu.

Wynagrodzenie chorobowe finansowane jest przez pracodawcę i przysługuje pracownikowi za czas niezdolności do pracy z powodu choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną.

Wynagrodzenie chorobowe wypłacane jest łącznie do 33 dni w roku kalendarzowym, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia – łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego (dotyczy niezdolności do pracy przypadającej po roku kalendarzowym, w którym pracownik ukończył 50 rok życia).

Wynagrodzenie chorobowe oblicza się według zasad stosowanych przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy poprzedzających miesiąc powstania niezdolności do pracy i wynosi odpowiednio:

• 80% podstawy wymiaru; jednak przepisy prawa pracy obowiązujące u danego pracodawcy mogą przewidywać wyższe wynagrodzenie z tego tytułu,
• 100% podstawy wymiaru, jeżeli niezdolność do pracy:
  • jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
  • przypada w czasie ciąży,
  • powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi ich pobrania.

Prawo do wynagrodzenia chorobowego nabywają pracownicy płacący składkę na fundusz chorobowy, ale dopiero po 30 dniach nieprzerwanego ubezpieczenia (okres wyczekiwania).

Zasiłek chorobowy przysługuje pracownikowi po wyczerpaniu okresu pobierania wynagrodzenia chorobowego, tj. odpowiednio od 34 dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym lub od 15 dnia, jeśli pracownik ukończył 50 rok życia. Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje po upływie 30 dni okresu wyczekiwania.

Osoby, które podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu (np. prowadzący działalność gospodarczą, zleceniobiorcy) mają prawo do zasiłku chorobowego już od pierwszego dnia niezdolności do pracy, tj. nie mają prawa do wynagrodzenia chorobowego.

Ponadto od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje:

• absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,
• jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
• ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,
• posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.

Okres zasiłkowy wynosi maksymalnie 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą – maksymalnie 270 dni. Od 1 stycznia 2009 roku również ubezpieczone, których niezdolność do pracy przypada na okres ciąży, mają prawo do zasiłku chorobowego przez okres do 270 dni.

Miesięczny zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego wynosi:

• 80% podstawy wymiaru zasiłku,
• 70% podstawy wymiaru za okres pobytu w szpitalu (dla pracownika, który nie ukończył 50 lat), a dla pracownika, który ukończył 50 rok życia – 80% podstawy wymiaru za okres pobytu w szpitalu od 15 do 33 dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym,
• 100% podstawy wymiaru zasiłku, gdy niezdolność do pracy:
  • jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
  • przypada w czasie ciąży,
  • powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów lub poddania się zabiegowi ich pobrania.

Gdy niezdolność do pracy spowodowana jest wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, wówczas przysługuje zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego i wynosi 100% podstawy wymiaru.

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego pracownikowi stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie, od którego została naliczona składka na ubezpieczenie chorobowe, wypłacone za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc powstania niezdolności do pracy. Natomiast dla ubezpieczonego, który nie jest pracownikiem, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętny miesięczny przychód za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. W przypadku osób podlegających dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podstawa wymiaru zasiłku jest ograniczona do maksymalnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, tj. 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału.

Zasiłki chorobowe są wypłacane przez ZUS lub pracodawcę (zatrudniającego powyżej 20 pracowników), a finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W 2011 roku z tytułu absencji chorobowej zostało wypłacone 11 713 mln zł, w tym z FUS zostało wypłaconych w formie zasiłków 7 223 mln zł (62%), natomiast pracodawcy wypłacili w formie wynagrodzenia chorobowego – 4 490 mln zł (38%). Liczba dni absencji chorobowej sfinansowana ze środków FUS wyniosła 121,6 mln, a sfinansowana z funduszy pracodawców wyniosła 67,9 mln.

Wydatki na zasiłki chorobowe finansowane przez FUS stanowiły 4,3% wszystkich wydatków FUS.

Źródło: Ubezpieczenia społeczne w Polsce, ZUS, Warszawa 2012