Opublikowany został projekt ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika.

Wchodzi on w skład pakietu ustaw, obejmującego:

• projekt ustawy - Ordynacja podatkowa,
• projekt ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę – Ordynacja podatkowa i ustawę o Rzeczniku Praw Podatnika, których celem jest dostosowanie krajowego prawa podatkowego do potrzeb podatnika i nowych standardów kształtowania relacji między państwem, a obywatelem.

Projekt jest odpowiedzią na zgłaszane przez różne środowiska postulaty dotyczące zwiększenia ochrony pozycji podatnika w relacji z organami podatkowymi.

Powołanie Rzecznika Praw Podatnika nabiera również szczególnego znaczenia w kontekście dokonywanych obecnie licznych zmian w prawie podatkowym, wynikających z konieczności wdrożenia dyrektyw unijnych oraz służących uszczelnieniu systemu podatkowego. Zgodnie z projektem Rzecznik Praw Podatnika będzie instytucją, która zapewni realizację zasad określonych w projekcie nowej ordynacji podatkowej. Rzecznik będzie stał na straży praw podatników, w szczególności poszanowania zasady zaufania do władzy publicznej, bezstronności, równego oraz sprawiedliwego traktowania, respektowania słusznych interesów podatników oraz racjonalności działania organów podatkowych wobec podatników. Rzecznik będzie reagował, gdy prawa podatnika są naruszane oraz wspierał zobowiązanego w powstałym sporze z organem podatkowym, jeśli wystąpi taka konieczność. Bardzo istotną grupą zadań tej instytucji będzie bieżąca analiza stosowania prawa podatkowego i funkcja sygnalizowania zmian co do praktyki stosowania lub co do stanowienia prawa podatkowego.

Materia prawa podatkowego stanowi dziedzinę obszerną i kompleksową, wymagającą wysokiej fachowości i specjalizacji.

Dziedzina ta stale rozrasta się, co jest naturalnym procesem reakcji na pojawiające się nowe ulgi podatkowe, czy nowe formy zatrudniania i wynagradzania pracowników. Stąd potrzeba powołania wyspecjalizowanej instytucji rzecznika, dbającego zwłaszcza o zapewnienie pomocy w tym obszarze stosowania prawa dla obywateli nieprowadzących działalności gospodarczej, którzy co do zasady nie korzystają z kosztownych usług wyspecjalizowanych firm doradczych i kancelarii prawnych. Osoby takie co do zasady nie są profesjonalnymi uczestnikami obrotu gospodarczego, a co za tym idzie, wsparcie ze strony wyspecjalizowanej instytucji Rzecznika jest dla nich najbardziej potrzebne.

Jak wynika z analizy corocznych informacji o działalności sądów administracyjnych, niemalże 30% skarg wnoszonych do sądów administracyjnych dotyczy kwestii podatków i innych świadczeń pieniężnych, do których mają zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej oraz egzekucji tych świadczeń pieniężnych. Przykładowo, w 2016 roku do wojewódzkich sądów administracyjnych wpłynęło 20 828 skarg w tym zakresie. W tym samym czasie do Naczelnego Sądu Administracyjnego wpłynęło w tym zakresie 6 995 skarg kasacyjnych, z czego 2 637 skarg uwzględniono na rozprawie lub posiedzeniu niejawnym. Liczby te pokazują skalę stosowania przepisów prawa podatkowego w Polsce. Jednocześnie na uwagę zwracają dane zebrane od organów podległych Ministrowi Finansów, z których wynika, iż liczba wystąpień i interwencji Rzecznika Praw Obywatelskich w indywidualnych sprawach prowadzonych przez organy podatkowe systematycznie rośnie z roku na rok, przy czym liczba ta jest raczej niska (24 wystąpienia i interwencje Rzecznika Praw Obywatelskich w 2017 r.) w stosunku do olbrzymiej ilości wnoszonych skarg sądowoadministracyjnych na rozstrzygnięcia organów podatkowych. Może to potwierdzać konieczność wprowadzenia organu wyspecjalizowanego o kompetencjach nakierowanych na tę dziedzinę prawa i wspomagających działania Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców w zakresie przestrzegania praworządności w kwestii poboru danin publicznych.

Ewaluacja nastąpi po 3 latach od wejścia przepisów w życie. Dokonana zostanie ocena działalności Rzecznika Praw Podatnika poprzez zbadanie:

• wniosków, które wpłynęły do Rzecznika wraz ze wskazaniem, czy w odpowiedzi na nie podjęte zostały odpowiednie czynności, czy wskazano wnioskodawcy przysługujące mu prawa i środki zaskarżenia, przekazano sprawę według właściwości, czy też nie podjęto czynności;
• podjętych przez Rzecznika interwencji wraz ze wskazaniem sposobu rozstrzygnięcia sprawy;
• wniosków Rzecznika do właściwych organów o podjęcie inicjatywy ustawodawczej albo wydanie lub zmianę innych aktów prawnych; wniosków o wydanie objaśnień prawnych;
• wniosków do Naczelnego Sądu Administracyjnego o podjęcie uchwały;
• skarg do sądu administracyjnego, w tym skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz skarg o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia;
• wniosków do organów podatkowych o wszczęcie postępowania;
• wystąpień do ministra właściwego w sprawach finansów publicznych z wnioskiem o wydanie decyzji uchylającej lub zmieniającej decyzję ostateczną.

Planuje się, że ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2020 r.

Źródło: legislacja.rcl.gov.pl