Trwają prace nad ostatecznym kształtem Strategii Rozwoju Polski do 2035 r. Strona samorządowa pozytywnie ocenia dokument, zgłaszając jednocześnie propozycje zmian.

W czwartek, 23 października, odbyło się posiedzenie Zespołu do Spraw Międzynarodowych, Unii Europejskiej i Polityki Regionalnej. W porządku obrad znalazły się dwa projekty: projekt Strategii Rozwoju Polski do 2035 r. oraz projekt ustawy o zasadach realizacji planu społeczno-klimatycznego.

W jakim kierunku?

Strategia Rozwoju Polski do 2035 r. ma być kluczowym dokumentem strategicznym polskiego państwa, określającym cele i kierunki rozwoju kraju w wymiarze społecznym, gospodarczym i przestrzennym.

Motywem przewodnim Strategii jest poszukiwanie nowej równowagi pomiędzy: konkurencyjnością gospodarki, czyli jej zdolnością do utrzymania wysokiego wzrostu gospodarczego, spójnością społeczną i terytorialną, rozumianą jako dbałość o dobrą jakość życia wszystkich obywateli niezależnie od ich miejsca zamieszkania oraz bezpieczeństwem kraju, obejmującym nie tylko siłę militarną, ale także odporność społeczeństwa i instytucji państwa na sytuacje kryzysowe.
W sumie Strategia składa się z 4 celów, 17 priorytetów oraz 88 kierunków działań.

Głównymi celami określonymi w dokumencie są:

• łagodzenie zmian demograficznych i adaptacja do nich;
• tworzenie warunków dla konkurencyjnej i sprawiedliwej gospodarki, z poszanowaniem dla środowiska i klimatu;
• wzmocnienie bezpieczeństwa, odporności i sprawności państwa.

Celem horyzontalnym natomiast – zrównoważony rozwój terytorialny oparty na policentrycznej sieci osadniczej.

Dokument spotkał się z pozytywnym odbiorem korporacji samorządowych, które zgłaszają jednocześnie propozycje zmian.

Związek Powiatów Polskich przesłał przed dniem posiedzenia kilkadziesiąt szczegółowych uwag do projektu, zaś w czasie spotkania mec. Bernadeta Skóbel dokonała ogólnej oceny aktu. – Widać, że jest on efektem pracy wielu resortów, co ma skutki w postaci tego, że z jednej strony mamy zaproponowane działania o charakterze bardzo ogólnym, a w niektórych przypadkach bardzo szczegółowym – mówiła.

Prawniczka zwróciła uwagę m.in. na to, że dokument przewiduje rozwiązania, co do których – zgodnie ze Strategią – państwo powinno dążyć, a co do których jednocześnie administracja rządowa czy jednostki jej podległe podejmują działania, które przeczą tym kierunkom.

– Przykładem jest nowa ustawa o rynku pracy. W projekcie Strategii jest mowa o tym, że celem strategicznym jest rozwijanie działania Publicznych Służb Zatrudnienia, żeby były w większym zakresie ukierunkowane na wspieranie osób biernych zawodowo, a z drugiej strony w projekcie budżetu na rok 2026 środki finansowe na ten cel zostały obniżone o 40%. Jak zatem realizować Strategię, jeżeli równolegle są obniżane środki na realizację zadania, które ma być działaniem promowanym w Strategii, o 40%? – pytała.

Mimo pewnych zastrzeżeń, w opinii przeważają pozytywne aspekty projektu. – Gdybym miała tak ogólnie oceniać, jest to jeden z lepszych dokumentów strategicznych, jakie czytałam – zapewniła.

Joanna Kubiak ze Związku Województw RP przekazała, że do organizacji wpłynęło 211 uwag z 12 regionów, ale należy spodziewać się, że będzie ich więcej.

– One dotyczą głównie 3 bloków tematycznych. (…) Pierwszy taki blok dotyczy systemu realizacji i prośby o wzmocnienie roli regionów w procesie decyzyjnym, wdrażania Strategii – wymieniała. – Pojawiła się propozycja utworzenia odrębnego funduszu, który wspierałby zaangażowanie regionu w realizację celów określonych w Strategii. Wydaje nam się, że z perspektywy realizacji celów Strategii jest to bardzo istotne. Kolejny blok uwag dotyczył obszarów strategicznej interwencji państwa. Jedna z uwag dotyczy prośby o wyodrębnienie w całej architekturze dokumentu osobnego rozdziału, który byłby poświęcony obszarom strategicznej interwencji. (...) Kolejna kwestia dotyczy zmiany w zakresie rezygnacji z OSI w zakresie adaptacji do procesów demograficznych, które pojawiało się w pierwszej wersji dokumentu, a zostało w tym momencie zamienione na OSI związane z rozwojem obszarów wiejskich. Także tutaj, w zakresie tego obszaru strategicznej interwencji, dosyć dużo uwag zostało zgłoszonych. Wskazujemy również na potrzebę konieczności wypracowania spójnej metodyki delimitacji miejskich obszarów funkcjonalnych. Regiony zgłosiły również uwagi w zakresie ustaleń rekomendacji dla polityki przestrzennej. Są również uwagi odnoszące się do zapewnienia stabilnych i adekwatnych źródeł finansowania, związanych z realizacjami celów.

Marek Wójcik ze Związku Miast Polskich zwrócił uwagę na szczególne znaczenie dokumentu, m.in. przy ubieganiu się o środki europejskie.

– Wydaje mi się, że tego typu dokument będzie w najbliższych latach wielokrotnie wykorzystywany w różnych miejscach. (…) za chwilę przyjdzie nam się ubiegać o środki europejskie, będziemy uzasadniać, że to jest nam potrzebne, bo to zaplanowaliśmy, to jest ważne dla rozwoju kraju i przecież urzędnicy unijni precyzyjnie przeczytają tego typu dokument i będą się do niego odnosili. Jeżeli w perspektywie krótkookresowej postawimy sobie zadania trudne do zrealizowania, to będziemy mieli kłopot. (…) bardzo proszę o to, żeby spróbować popatrzeć na to właśnie z perspektywy tego, że będzie to dokument czytany także przy okazji przekazywania nam różnych środków i żebyśmy sobie nie podłożyli nogi – mówił.

Tomasz Fijołek z Unii Metropolii Polskich postulował zwiększenie roli samorządów lokalnych.

– Na pewno będziemy wnioskować, żeby w różnych ciałach, które opiniują m.in. realizację kwestii związanych z obszarami funkcjonalnymi pojawili się również przedstawiciele samorządu lokalnego, ponieważ w rozdziałach Strategii tytuły są bardzo obiecujące, a potem czytamy najczęściej o poziomie wojewódzkim.

Strategia będzie przedmiotem dyskusji na kolejnym posiedzeniu Zespołu. Konsultacje projektu wraz z prognozą oddziaływania na środowisko trwają do 31 października. Strona samorządowa oczekuje również na pisemne odniesienie się do zgłoszonych przez nią uwag.

Wdrożenie Społecznego Funduszu Klimatycznego

Na kolejne posiedzenie Zespołu powróci także projekt ustawy o zasadach realizacji planu społeczno-klimatycznego (UC102). Celem aktu jest określenie zasad realizacji planu społeczno-klimatycznego, w zakresie w jakim wdraża on Społeczny Fundusz Klimatyczny, podmioty uczestniczące we wdrażaniu tego Funduszu oraz tryb współpracy między nimi.

Związek Powiatów Polskich zgłosił do projektu cztery uwagi, z których kluczowa dotyczyła uzupełnienia przepisów o regulacje dotyczące trybu opiniowania projektu wytycznych, które mają być wydawane w celu zapewnienia jednolitości sposobu realizacji planu społeczno-klimatycznego i prawidłowości realizacji zadań i obowiązków określonych ustawą.

– My proponowaliśmy, żeby wzorować się na regulacji, która istnieje chociażby w Ustawie o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027. Wytyczne przede wszystkim odnoszą się do praw i obowiązków podmiotów realizujących projekty, więc trudno, żeby podmioty, które reprezentują środowiska, które później realizują projekty, nie mogły uczestniczyć w opiniowaniu tych wytycznych. Jeszcze jedna rzecz: samo opiniowanie zmiany wytycznych jest pewnego rodzaju wentylem bezpieczeństwa, że o zmianie wytycznych zainteresowani nie dowiadują się z dnia na dzień. (…) Sam fakt, że przepisy unijne nie uwzględniają elementu opiniowania wytycznych, nie stanowi przeszkody do tego, by w przepisach prawa krajowego takie dodatkowe uprawnienie dla powiatów reprezentujących jednostki samorządu terytorialnego, pracodawców, związków zawodowych czy organizacji pozarządowych wprowadzić – przekonywała.

W odpowiedzi przedstawiciel Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej poinformował, że ta kwestia jest jeszcze otwarta.

– My rzeczywiście widzimy taką potrzebę, żeby było ciało, przy tym programie – doradcze – także pewnie też będziemy tutaj tę sprawę uzupełniać – mówił.

W imieniu Związku Województw RP głos zabrała Magdalena Łasak-Strutyńska.

– Bardzo dziękujemy za to, że mieliśmy okazję uczestniczyć w prekonsultacjach tego dokumentu jeszcze w lipcu. Przedłożyliśmy wtedy jako województwa kilkadziesiąt uwag. Informowaliśmy również, że jesteśmy gotowi do rozmowy na temat projektu tej ustawy. Niestety, nie mieliśmy takiej możliwości. Nie otrzymaliśmy wtedy wówczas żadnej odpowiedzi do zgłoszonych uwag. Natomiast teraz, kiedy otrzymaliśmy ponownie ten projekt już w ramach tych oficjalnych konsultacji, to widzimy, że w stosunku do tego, co widzieliśmy w lipcu i po tym, jak przekazaliśmy uwagi co do zasady, się nie zmienił. (…) z tego, co widzę, co do zasady, nasze uwagi w dalszym ciągu nie są przyjęte. Zasadniczym celem większości tych uwag było uregulowanie na poziomie ustawy roli samorządów województw i wpływ samorządów województw na realizację planu społeczno-klimatycznego. (...) – informowała.

W związku ze zbyt krótkim terminem na dokładne zapoznanie się z uwagami i odpowiedziami na nie, a także faktem, że projekt był na etapie uzgodnień międzyresortowych, temat będzie kontynuowany.