Finanse jednostek samorządu terytorialnego, ustalanie taryf na wodę oraz zakłócenie dialogu i niweczenie jego dorobku przez procedowaną w Sejmie nowelizację o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego – to główne tematy czerwcowego posiedzenia KWRiST.

Spotkaniu współprzewodniczyli Grzegorz Cichy, burmistrz Proszowic, prezes Unii Miasteczek Polskich oraz Paweł Szefernaker, wiceminister spraw wewnętrznych i administracji, którego w dalszej części obrad zastąpił Janusz Cieszyński, minister cyfryzacji.

Odznaczenia dla przedstawicieli strony samorządowej i rządowej

Formalne obrady poprzedziło wręczenie odznaczeń dla przedstawicieli strony samorządowej i rządowej, którzy wnieśli wymierny wkład w kształtowanie ruchu samorządowego i budowania dialogu między stroną rządową i samorządową. Postanowieniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji zostali uhonorowani oni Odznaką Honorową za Zasługi dla Samorządu Terytorialnego. Wręczenia odznaczeń dokonali razem współprzewodniczący KWRiST.

Odznaczenia otrzymali m.in. pracownicy biura ZPP: r. pr. Katarzyna Liszka-Michałka – ekspert w Dziale Monitoringu Prawnego i Ekspertyz, Agnieszka Marszałek – kierownik Działu Organizacyjno-Finansowego i Obsługi Organów Statutowych oraz Rafał Rudka, kierownik Działu Współpracy, Informacji, Analiz i Programów i redaktor naczelny Dziennika Warto Wiedzieć.

Apel strony samorządowej do premiera

Przed zaopiniowaniem zaplanowanych w porządku obrad projektów aktów prawnych strona samorządowa zwróciła się z apelem do premiera Mateusza Morawieckiego. Apel odczytał prezydent Sopotu Jacek Karnowski:

- Jak Pan doskonale wie, jednostki samorządu terytorialnego mają ogromne problemy ze zrównoważeniem swoich budżetów w zakresie wydatków bieżących. Jest to konsekwencją nałożenia się dwóch czynników – dynamicznie rosnących w wyniku inflacji wydatków przy drastycznym ograniczeniu dochodów własnych. Te ostatnie są przede wszystkim skutkiem reform podatkowych – tylko w tym roku do gmin, powiatów i województw wpłynie z tego tytułu około 30 mld zł mniej. Zaproponowana obecnie w nowelizacji ustawy okołobudżetowej rekompensata zamyka się w kwocie zaledwie 13 mld zł i to podzielonej w sposób nieproporcjonalny do ubytku dochodów. W konsekwencji jedne kategorie gmin otrzymują środki, na które w normalnej sytuacji nie mogłyby liczyć, a inne obserwują narastającą dziurę budżetową.

- (…) na obniżkę dochodów wpływają nie tylko środki pozostające w kieszeni podatników, lecz w bardzo dużym stopniu pieniądze przekierowane  z budżetów samorządowych do Skarbu Państwa. (…) Wydawało się nam, że Pan Premier zrozumiał ten oczywisty fakt – czego dowodem była zapowiedź uwzględnienia podatku płaconego ryczałtem w dochodach jednostek samorządu terytorialnego począwszy od 2024 roku. Tymczasem na posiedzeniu Zespołu ds. Systemu Finansów Publicznych w dn. 19 czerwca 2023 roku została przekazana informacja o braku przychylności dla takiego rozwiązania, a przedłożona 20 czerwca 2023 roku w Senacie opinia Ministerstwa Finansów do senackiej inicjatywy ustawodawczej mającej na celu zmiany prawne realizujące obietnicę Pana Premiera ku naszemu zdziwieniu była negatywna­ ­­– czytał dalej treść apelu prezydent Sopotu Jacek Karnowski.

Oświadczenie strony samorządowej zakończyło żądanie podjęcia natychmiastowych i rzeczywistych działań mających na celu objęcie podatku płaconego ryczałtem takimi zasadami podziału między rząd i samorząd terytorialny jak podatku płaconego według skali podatkowej.

Nowelizacja ustawy o KWRiST uderza w dialog

Następnie współprzewodniczący KWRiST ze strony samorządowej Grzegorz Cichy oddał głos Markowi Wójcikowi, sekretarzowi Komisji Wspólnej ze strony samorządowej, który w ostatnich dniach brał udział w pracach Sejmu.

- Strona samorządowa Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu nie jest sektą. Nie okopaliśmy się. Nie zabetonowaliśmy dialogu rząd-samorząd. Nie krytykujemy dla samej krytyki, tylko współpracujemy. Taka jest nasza rola. Oceniamy propozycje legislacyjne i jeżeli się na coś nie zgadzamy, to nie dlatego, że uprawiamy politykę, tylko szanując się i często różne zdania, współpracujemy. Zapraszamy do tej współpracy wszystkich, którzy chcą działać na rzecz samorządności – stwierdził Marek Wójcik.

- W ostatnich dniach procedowana jest w parlamencie komisyjny projekt, który zmienia ustawę o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu. Zawiera propozycje, które burzą dialog rząd-samorząd, zakłócają ten dialog, prowadzą też do zniweczenia dorobku KWRiST, a tej instytucji zazdrości nam Europa i nie tylko. W tej ustawie są zawarte wątki, które nie mają wymiaru merytorycznego. Prowadzą one do tego, że będziemy mieli inną Komisję Wspólną, a my takiej nie chcemy. My uważamy, że im mniej polityki w tych naszych rozmowach, tym lepiej dla wszystkich, nie tylko siedzących na sali.

Na zakończenie swojego wystąpienia Marek Wójcik w imieniu strony samorządowej zwrócił się prośbą do wszystkich, którzy mogą mieć wpływ na to, co może dziać się z projektem w parlamencie, aby nie przyłożyły ręki do psucia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu. Zaapelował też o to, by rozmowa o usprawnieniu KWRiST, w tym ewentualnym poszerzeniu sprawdzonych partnerów, odbyła się po wyborach.

- My bronimy pewnej idei, która jest tak cudownie zapisana w Konstytucji i w związku z tym chciałbym Państwa prosić, aby zechcieli Państwo tę naszą prośbę uszanować. Jestem przekonany, że dzięki temu Komisja Wspólna będzie w dalszym ciągu odgrywała tak znaczącą rolę jak teraz, przede wszystkim w procesie legislacyjnym – podsumował sekretarz KWRiST ze strony samorządowej.

Informacja Ministra Klimatu na temat wsparcia JST w przygotowaniach do sezonu grzewczego

W odpowiedzi na wniosek strony samorządowej informację na temat możliwości wsparcia jednostek samorządu terytorialnego w przygotowaniach do sezonu grzewczego 2023/24 oraz zagwarantowania ceny maksymalnej na energię elektryczną po 31 grudnia 2023 r. przedstawiła Małgorzata Golińska, sekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska.

- Mierzymy się z wyzwaniami, które chyba nigdy nie były w takiej skali, jak nas dotykają w kontekście napaści Rosji na Ukrainę. Rząd podejmował szereg działań, aby zabezpieczyć i indywidualnych odbiorców, i jednostki samorządu terytorialnego. W ministerstwie pracujemy nad rozwiązaniami na kolejny sezon, tak aby być lepiej przygotowanym, niezaskoczonym, tak jak w zeszłym roku nas zaskoczono. W tym roku już chcemy zaadresować potencjalne ryzyka i mieć na to gotową odpowiedź – stwierdziła wiceminister Małgorzata Golińska.

Ogólnikowa informacja ze strony resortu spotkała się z żywą reakcją strony samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu.

- Jestem zasmucony Państwa informacją, bo po pierwsze – my chcemy konkretów, np. chcemy konkretu dotyczącego tego, jak będzie wyglądała cena maksymalna energii elektrycznej od 1 stycznia 2024 roku. Za chwilę siadamy do budżetów i chcielibyśmy wiedzieć, jak planować w tym przypadku. Mamy oczywiście gorącą prośbę, by te rozwiązania dotyczące ceny maksymalnej wydłużyć. Mam nadzieję, że ta cena maksymalna będzie niższa, bo widać, że na rynku cena energii spadła, ale być może ten instrument ceny maksymalnej należy powtórzyć na rok 2024, rozszerzyć o te podmioty, które nie mogły z tego korzystać, np. obiekty sportowe i baseny. Po drugie – chcielibyśmy zamknąć kwestię węgla sprzedawanego przez samorządy, bo wciąż jest z tym problem. I jest jeszcze kilkadziesiąt samorządów, które zostały z węglem, którego nikt nie chce kupić, a one też wewnątrz nie mają na niego zapotrzebowania – zaznaczył Marek Wójcik, sekretarz KWRiST ze strony samorządowej.

Ponownie o ustaleniu taryf na wodę

Po burzliwej dyskusji na temat ustalania taryf na wodę, która miała miejsce podczas majowego posiedzenia Komisji Wspólnej, temat wrócił na czerwcowe obrady.

- Umówiliśmy się, że będziemy współpracować w tym zakresie. Pamiętam, jak mówiłem miesiąc temu, że nie chcielibyśmy mieć wrażenia, że strona rządowa markuje te działania. Czas biegnie. Możliwość zmiany ustawy jest coraz mniejsza. My oczekujemy natychmiast na konkret w tej sprawie, jednoznaczną opinię. Mam nadzieję, że po stronie naszej i pracowników merytorycznych resortu się dogadaliśmy. Prosimy o jednoznaczną opinię ze strony kierownictwa resortu. Te ostatnie tygodnie nie przyniosły żadnego postępu. Ja odbieram ten brak postępu jako regres. Dla nas jest to kwestia kluczowa i nie chcemy czekać następnego roku, bo kryzys w naszych przedsiębiorstwach wodno-kanalizacyjnych jest już głęboki i nie chcemy, żeby był głębszy – alarmował Marek Wójcik.   

- Zmiany w zakresie usprawnienia procesu taryfikacji będą prowadzone w ramach ustawy o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Ta ustawa została już zaakceptowana przez Komitet ds. Europejskich i w najbliższych dniach zostanie przekazana na Stały Komitet Rady Ministrów. Mamy nadzieję, że te przepisy zostaną może w trybie roboczym przekazane do Państwa, żeby Państwo mogli również wypowiedzieć się na temat już konkretnych przepisów, które znalazły się w tym projekcie ustawy – przekazała Małgorzata Bogucka-Szymalska, zastępca dyrektora Departamentu Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej w Ministerstwie Infrastruktury. 

 Na pytanie Grzegorza Cichego, współprzewodniczącego KWRiST ze strony samorządowej o to, kiedy to nastąpi, przedstawicielka resortu nie była w stanie wskazać konkretnego terminu.

Przedstawiciel w Komitecie Sterującym ds. Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich + wyznaczony

W związku z wnioskiem Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi dot. wskazania przedstawiciela w Komitecie Sterującym ds. Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich + Związek Gmin Wiejskich zgłosił kandydaturę Mirosława Lecha, wójta gminy Korycin, reprezentanta Związku Gmin Wiejskich RP i jednocześnie współprzewodniczącego działającego w ramach KWRiST Zespołu do Spraw Obszarów Wiejskich, Wsi i Rolnictwa. Kandydatura została przyjęta.

Lista aktów prawnych opiniowanych przez Komisję wraz z uzgodnieniami

Projekty z opinią pozytywną: 

• projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (warunek: brak narzucania w budżecie obywatelskim wartości procentowej dla projektów proekologicznych)
• projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie metod badania jakości paliw stałych,
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie sposobu pobierania próbek paliw stałych,
• projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie wzorów dotyczących ujęcia w obwodzie głosowania, skreślenia wyborcy z Centralnego Rejestru Wyborców, zmiany miejsca głosowania oraz wzoru zaświadczenia o prawie do głosowania i sposobie ewidencjonowania tych zaświadczeń,
• projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie zakresu danych i wykazu rejestrów publicznych i publicznych systemów teleinformatycznych, z których użytkownik aplikacji mObywatel może pobrać dane,
• projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie udzielania dotacji celowej z Funduszu Edukacji Finansowej na realizację działań z zakresu edukacji finansowej,
• projekt rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych,
• projekt rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie Rejestru Należności Publicznoprawnych,
• projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie ustawicznego rozwoju zawodowego ratowników medycznych,
• projekt rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego zmieniającego rozporządzenie w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów w publicznych szkołach artystycznych,
• projekt rozporządzenia  Ministra Edukacji i Nauki zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli,
• projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli,
• projekt rozporządzenia  Ministra Edukacji i Nauki zmieniającego rozporządzenie w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych,
• projekt uchwały Rady Ministrów zmieniającej uchwałę w sprawie ustanowienia Krajowego Programu Kolejowego do 2023 r.,
• projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie zaliczenia dróg do kategorii dróg krajowych,
• projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie pozbawienia dróg kategorii dróg krajowych.

Projekty z opinią negatywną: 

• projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek.

Do dalszych prac skierowano:

• projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniającego rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół.

Komisja upoważniła właściwe zespoły do wydania opinii do:

• projektu rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej na operacje typu „Gospodarka wodno-ściekowa” w ramach poddziałania „Wsparcie inwestycji związanych z tworzeniem, ulepszaniem lub rozbudową wszystkich rodzajów małej infrastruktury, w tym inwestycji w energię odnawialną i w oszczędzanie energii” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020,
• projektu rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe,
• projektu zarządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie Komitetu Rady Ministrów do spraw Cyfryzacji,
• projektu rozporządzenia Ministra Cyfryzacji w sprawie spisu wyborców.

Kolejne posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego najprawdopodobniej odbędzie się w środę 26 lipca.