Zmiana upoważnienia ustawowego spowodowała konieczność wydania nowelizującego rozporządzenia w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii.
Ustawa nowelizująca wprowadziła w tym zakresie następujące zmiany:
- krąg podmiotów realizujących działalność wychowawczą, edukacyjną, informacyjną i profilaktyczną został zawężony do szkół i placówek systemu oświaty, do których mają odnosić się określane rozporządzeniem „zakres” i „formy” działalności;
- poza „formami” działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej, rozporządzenie ma także określać „zakres”, czyli wskazania merytoryczne dotyczące obszarów działań podejmowanych przez szkoły i placówki systemu oświaty w zakresie przeciwdziałania narkomanii;
- pojęcie „działalność zapobiegawcza” zostało zastąpione pojęciem „działalność profilaktyczna”, odnoszącego się do pojęcia „profilaktyka”, który jest używany, m.in. w Krajowym Programie Przeciwdziałania Narkomanii, przyjętym rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r. (Dz. U. 2011 r. Nr 78, poz. 428). Ponadto, przepisy ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. poz. 977 oraz z 2014 r. poz. 803) wskazują, że działalność edukacyjna szkoły jest określana m.in. przez program profilaktyki;
- w stosunku do obowiązującego rozporządzenia został poszerzony zakres przedmiotowy rozporządzenia. Dotychczasowy zakres przedmiotowy rozporządzenia był zawężony do „dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem”, natomiast zgodnie z nowym stanem prawnym rozporządzenie będzie skierowane do dzieci i młodzieży w szkołach i placówkach, którzy będą adresatami przedmiotowej działalności. Działalność ta obejmuje przede wszystkim zadania z zakresu profilaktyki uniwersalnej prowadzonej w dużych grupach bez wcześniejszych badań przesiewowych pod kątem ryzyka narkomanii w założeniu, że wszyscy członkowie danej populacji są w równym stopniu zagrożeni inicjacją zażycia narkotyków;
- rozporządzenie nie wskazuje jako odbiorców przedmiotowej działalności wyłącznie dzieci i młodzieży, lecz zgodnie z wytyczną ma mieć na względzie dobro dzieci i młodzieży. Skuteczna profilaktyka wymaga bowiem zaangażowania nie tylko dzieci i młodzieży, ale całej społeczności szkolnej. Oddziaływania selektywne, skoncentrowane wyłącznie na jednej grupie, zwykle uczniach, są mniej skuteczne. W kręgu oddziaływań powinni znaleźć się także rodzice i nauczyciele oraz inni pracownicy szkół i placówek systemu oświaty. Badania wskazują, że budowanie dobrych relacji pomiędzy uczniami, wychowankami i ich rodzicami lub opiekunami, nauczycielami i wychowawcami oraz innymi pracownikami szkół i placówek systemu oświaty, podnoszenie ich kompetencji wychowawczych stanowi podstawę skutecznych działań wychowawczych i profilaktycznych.
W rozporządzeniu:
- wskazuje się, że jego zakres podmiotowy i przedmiotowy jest zgodny z zakresem działania ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania i obejmuje dzieci i młodzież uczęszczające do szkół i placówek systemu oświaty, w których prowadzi się wymienioną w upoważnieniu ustawowym działalność wychowawczą, edukacyjną, informacyjną i profilaktyczną w celu przeciwdziałania narkomanii
- określono zakres każdej z działalności oraz przedstawiono jakie działania mieszczą się w tym zakresie
- zwrócono uwagę na konieczność współpracy szkół i placówek w działalności, o której mowa w § 1, z jednostkami samorządu terytorialnego, poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, podmiotami realizującymi świadczenia zdrowotne z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień, wojewódzkimi i powiatowymi stacjami sanitarno-epidemiologicznymi, Policją oraz organizacjami pozarządowymi i osobami prawnymi prowadzącymi statutową działalność z zakresu oświaty i wychowania (art. 2a ustawy o systemie oświaty) oraz podmiotami, o których mowa w art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r o przeciwdziałaniu narkomanii, które mogą wspierać szkołę i placówkę w działalności związanej z profilaktyką używania środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, lub nowych substancji psychoaktywnych, w tym w zakresie opracowania diagnozy
- wskazano m.in. formy, w których może odbywać się realizacja przedmiotowej działalności. określono, że odpowiedzialność za prawidłową realizację przedmiotowej działalności spoczywa na dyrektorze szkoły lub placówki
- określono, że szkoły i placówki dostosują w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia (tj. od dnia 1 września 2015 r.) program wychowawczy i program profilaktyki do przepisów niniejszego rozporządzenia.
Projekt rozporządzenia będzie przedmiotem obrad lipcowego posiedzenia Zespołu ds. Edukacji, Kultury i Sportu KWRiST.
