Powoływanie młodzieżowych rad jednostek pomocniczych, zwiększenie roli sołtysów, zmiany w funduszu sołeckim – to przewiduje projekt ustawy, który złożyła Polska2050 w Sejmie.

Młodzieżowe rady jednostek pomocniczych gminy

Projekt, poprzez dodanie w art. 5b ustawy o samorządzie gminnym ust. 16, przewiduje fakultatywną możliwość powołania młodzieżowej rady danej jednostki pomocniczej, jeśli taką możliwość w statucie jednostki umieści rada gminy. Jednocześnie, stosując technikę podobną do zastosowanej w art. 5c w odniesieniu do rady seniorów jednostki pomocniczej, przewiduje się, że do młodzieżowej rady będzie się stosować odpowiednio przepisy dotyczące funkcjonowania młodzieżowej rady gminy regulujące kwestie jej charakteru prawnego, zadań, wyborów, ustroju wewnętrznego, a także obsługi organizacyjnej przez urząd gminy.

Do zadań tak powołanej młodzieżowej rady jednostki pomocniczej będzie należeć w szczególności:

1. opiniowanie projektów uchwał dotyczących młodzieży;
2. podejmowanie działań na rzecz młodzieży;
3. monitorowanie realizacji dokumentów strategicznych gminy na rzecz młodzieży na terenie jednostki pomocniczej;
4. współpraca z innymi młodzieżowymi radami.

Większa rola sołtysów

W projekcie przewiduje się nowelizację art. 37 ustawy o samorządzie gminnym, która spowoduje obligatoryjne informowanie sołtysów o posiedzeniach nie tylko rady gminy, ale również jej komisji: „Przewodniczący rady gminy jest każdorazowo zobowiązany do zawiadamiania, na takich samych zasadach jak radnych, przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej o sesji rady gminy oraz o posiedzeniach komisji rady gminy.”

Ponadto, wójt będzie mógł powołać, w drodze zarządzenia, konwent przewodniczących organów wykonawczych jednostek pomocniczych gminy będący organem opiniodawczo-doradczym wójta działającym pod jego przewodnictwem.

Projekt zakłada też wprowadzenie obowiązkowego ubezpieczenia przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej od odpowiedzialności cywilnej i od następstw nieszczęśliwych wypadków, podczas wykonywania jego zadań.

Projektodawcy chcą też by wójt mógł upoważniać przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej (w zamierzeniu właśnie głównie sołtysów) do zawierania umów związanych z określonym w statucie zarządzaniem i korzystaniem z mienia komunalnego. Byłoby to bardzo mocne wzmocnienie roli sołtysów, które de facto usytuowałoby ich w strukturze zarządczej mienia gminnego.

Obligatoryjny fundusz sołecki

Projektodawcy chcą znieść fakultatywność funduszu sołeckiego i wprowadzić zasadę, że fundusz sołecki jest tworzony w każdej gminie, w której są wyodrębnione sołectwa. Da to, według nich, równe prawa mieszkańcom wszystkich sołectw i znacząco wpłynie na rozwój partycypacji obywatelskiej w wykonywaniu zadań publicznych na najniższym szczeblu organizacyjnym.

Potencjalna ustawa podwyższa wysokość refundacji jaka przysługuje gminom z tytułu wydatków na fundusz sołecki o 10 punktów procentowych w każdej z kategorii gmin określonej w art. ust. 8 nowelizowanej ustawy.

Projektodawcy chcą też ustanowić fakultatywną możliwość wyodrębniania przez rady gmin wiejskich i miejsko-wiejskich środków na przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w innych niż sołectwo jednostkach pomocniczych. Nie będzie to jednak podlegać refundacji, jak w przypadku funduszu sołeckiego.

Etap legislacyjny

Projekt wniesiono do laski marszałkowskiej ostatniego dnia lipca. Otrzymał on oznaczenie SH-020-193/24.