Na dzień 31 grudnia 2012 roku na terenie kraju funkcjonowało łącznie 596 oddziałów straży gminnych, w tym 477 oddziałów straży miejskich i 119 straży utworzonych w gminach wiejskich. Zatrudnionych w nich było 9790 strażników i 1689 pracowników administracyjnych – podaje opracowana przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych informacja o działalności straży gminnych (miejskich) w 2012 roku oraz o współpracy straży z Policją.
Widoczne jest duże zróżnicowanie przestrzenne. W województwie zachodniopomorskim funkcjonuje aż 69 oddziałów straży. Województwo to jest jednocześnie liderem w kategorii straży powołanych przez gminy wiejskie – jest ich tam 24. Największą liczbą istniejących staży miejskich może wykazać się województwo wielkopolskie z 52 oddziałami takich straży (włącznie ze strażami w gminach wiejskich ma 62 oddziały). Na przeciwnym biegunie znajduje się województwo podlaskie z 12 oddziałami straży (10 miejskimi i 2 w gminach wiejskich).
Zgodnie z dostępnymi danymi statystycznymi strażnicy gminni podjęli w 2012 roku 3.148.080 interwencji mających związek z ujawnionymi wykroczeniami, co stanowi wzrost o prawie 7,5% w porównaniu z rokiem 2011. Interwencja w większości przypadków kończyła się postępowaniem mandatowym. W roku 2012 strażnicy gminni wystawili łącznie 1.803.722 mandaty na łączną kwotę 241.682.180 zł 50 gr, z czego 1.462.072 (ponad 81% ogólnej liczby) na kwotę 211.437.300 zł (prawie 87,5% ogólnej kwoty) w związku z wykroczeniami przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji. Istotną pozycję stanowiły tu wykroczenia ujawnione przez urządzenia rejestrujące – w tej kategorii wystawiono 965.335 mandatów na łączną kwotę 160.012.905 zł.
W obszarze nie dotyczącym ruchu drogowego aktywność straży gminnych koncentrowała się na przeciwdziałaniu wykroczeniom z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (30%), ochronie urządzeń użytku publicznego (19%), utrzymania spokoju i porządku w gminach (14%) oraz utrzymania czystości i porządku w gminach (13%).
Wśród innych działań podejmowanych przez straże gminne liczbowo na pierwszym miejscu znajduje się unieruchamianie pojazdów przez zastosowanie urządzenia do blokowania kół (127.178 przypadków), doprowadzanie osób do izby wytrzeźwień lub miejsca zamieszkania (76.463 przypadki) oraz konwojowanie dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości pieniężnych na potrzeby gminy (67.843 przypadki).
