Kto powinien nadzorować proces szkolenia kierowców na prawo jazdy kategorii T w ramach programów nauczania w szkołach ponadgimnazjalnych o profilu rolniczym, które w swej ofercie edukacyjnej umieszczają informacje o prawie jazdy kategorii T w ramach nauki? Jak się odbywa proces zgłoszenia, odbiór i wszystkie formalności związane z prowadzeniem nauki na kategorię T od strony szkoły. Czy egzamin zdany po odbyciu kursu przez osobę niebędącą absolwentem/uczniem w szkole o w/w profilu jest ważny?

Odpowiedź: Zgodnie z art. 108 ust. 1 pkt 4 oraz ust. 2 ustawy prawo o ruchu drogowym, nadzór nad szkoleniem sprawuje organ właściwy do wykonywania nadzoru pedagogicznego - w zakresie szkolenia prowadzonego przez szkołę. Organ sprawujący nadzór może w szczególności:

1. kontrolować dokumentację i działalność związaną ze szkoleniem;
2. wyznaczyć termin usunięcia naruszeń warunków wykonywania działalności.

Zgodnie z art. 32 ust. 1a ustawy o systemie oświaty nadzór pedagogiczny nad publicznymi szkołami rolniczymi, placówkami rolniczymi oraz placówkami doskonalenia nauczycieli przedmiotów zawodowych, którzy nauczają w szkołach rolniczych, przez siebie prowadzonymi sprawuje minister właściwy do spraw rolnictwa. Minister właściwy do spraw rolnictwa jest jednocześnie organem założycielskim dla szkół rolniczych.

Zgodnie z art. 103 ust. 10 ustawy prawo o ruchu drogowym szkoła może prowadzić szkolenie w formie zajęć szkolnych dla uczniów jeżeli posiada warunki lokalowe, wyposażenie dydaktyczne, plac do wykonywania manewrów oraz co najmniej jeden pojazd przystosowany do nauki jazdy. Nie jest wymagany wpis do rejestru działalności regulowanej, jak ma to miejsce w przypadku ośrodków szkolenia kierowców. Ustawa prawo o ruchu drogowym nie wymaga również by prowadzenie szkolenia poprzedzone było jakakolwiek kontrolą wstępną ze strony organu nadzoru.

Zgodnie z art. 102 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym szkolenie osoby ubiegającej się o wydanie uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym albo tramwajem jest prowadzone:

1. w formie kursu - w ośrodku szkolenia kierowców;
2. w formie zajęć szkolnych dla uczniów - przez szkołę, w której programie nauczania jest przewidziane uzyskanie umiejętności kierowania pojazdem silnikowym. 

Odpowiadając zatem na pytanie „Czy egzamin zdany po odbyciu kursu przez osobę niebędącą absolwentem/uczniem w szkole o w/w profilu jest ważny?” należy wskazać, że szkoła, która jednocześnie nie prowadzi ośrodka szkolenia kierowców nie może prowadzić kursów. Z brzmienia literalnego brzmienia art. 102 wynika, że szkolenie osoby ubiegającej się o wydanie uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym w formie zajęć szkolnych może dotyczyć wyłącznie uczniów tej szkoły. Osoba nie będąca uczniem nie może zatem być szkolona w formie zajęć szkolnych dla uczniów.

Ukończenie szkolenia w formie nie przewidzianej w przepisach prawa stanowi podstawę do odmowy wydania prawa jazdy. Zgodnie z art. 90 ust. 1 pkt 3 prawo jazdy otrzymuje osoba, jeżeli odbyła wymagane dla danej kategorii szkolenie. Nie ulega wątpliwości, że w omawianym przepisie chodzi o szkolenia, o którym mowa w art. 102 ustawy. W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 18 października 2007 r. II SA/Sz 368/2007 LexPolonica nr wskazano, że „w związku z ustalonymi okolicznościami nieposiadania uprawnień do prowadzenia działalności regulowanej przedsiębiorców prowadzących ośrodki nauki jazdy przez osobę, która wystawiła skarżącej zaświadczenie o ukończeniu szkolenia podstawowego dla osób ubiegających się o prawo jazdy, zasadnie organy orzekające uznały, że skarżąca nie spełniła przewidzianych ustawą i rozporządzeniem przesłanek, warunkujących uzyskanie prawa jazdy.”.

Jednak w innym orzeczeniu dotyczącym wznowienia postępowania (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 27 października 2009 r. II SA/OI 746/09) stanowisko Sądu zostało złagodzone. Może się zatem okazać, że na etapie kontroli sądowoadministarcyjnej decyzji w przedmiocie odmowy wydania prawa jazdy lub wznowienia postępowania w przedmiocie wydania prawa jazdy, sąd administracyjny weźmie pod uwagę fakt, że kwestionowane szkolenie prowadził podmiot spełniający wymogi analogiczne do wymaganych od podmiotów prowadzących ośrodki szkolenia kierowców.