„Męskie i żeńskie kierunki studiów”, mające swoje uzasadnienie wyłącznie w stereotypach, od dziesięcioleci zbierają żniwo. Choć nie ma żadnych naukowych dowodów na to, że kobiety są gorsze w naukach ścisłych od mężczyzn, to właśnie panowie dominują w nich od lat. Na szczęście perspektywa ta zmienia się, między innymi za sprawą takich kampanii jak „Dziewczyny na politechniki!” czy „Dziewczyny do ścisłych!”. Jak wyglądają najbardziej aktualne dane dotyczące kobiet studiujących kierunki ścisłe, przedstawia raport „Kobiety na politechnikach”, który miał swoją premierę 7 maja bieżącego roku.

Nauka kluczem do dobrej przyszłości?

Uczelnie pełnią kluczową rolę w kształtowaniu kapitału intelektualnego oraz w rozwoju nowych technologii. Po 1990 roku w Polsce nastąpił dynamiczny wzrost liczby studentów, znacząca rozbudowa infrastruktury akademickiej oraz wzrost roli badań naukowych. W ostatnich latach rośnie także nacisk na umiędzynarodowienie uczelni oraz współpracę z sektorem prywatnym, co wpływa na lepsze przygotowanie absolwentów do wymagań rynku pracy.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w ubiegłym roku akademickim: 2023/2024 na wszystkich polskich uczelniach studiowało 1,245 mln studentów. Kobiety stanowiły 58,5% tej liczby. Większość studentów (63,5%) uczęszczała na studia stacjonarne, a 36,5% na studia niestacjonarne. Najwięcej studentów (60,8%) wybrało studia pierwszego stopnia, a 19,7% kontynuowało naukę na studiach drugiego stopnia.

W województwie mazowieckim studiowało najwięcej osób (ok. 285 tysięcy), a najmniej w województwie lubuskim (ok. 11 tysięcy). Najczęściej wybieranymi kierunkami były: biznes, administracja i prawo (22,6% studentów), nauki społeczne, dziennikarstwo i informacja (14%), zdrowie i opieka społeczna (13,7%) oraz technika, przemysł i budownictwo (12,5%).

Opracowany przez Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy oraz Fundację Perspektywy raport „Kobiety na politechnikach”, dostarcza aktualnych danych na temat udziału kobiet w kształceniu technicznym w Polsce, ukazując zarówno postępy, jak i wyzwania, przed którymi stoimy.

Męskie i żeńskie kierunki studiów

Chociaż liczba kobiet studiujących na kierunkach technicznych rośnie, ich udział wciąż jest stosunkowo niski. Z przedstawionych w raporcie danych wynika, że w 2024 roku kobiety stanowiły 33,3% studentów uczelni publicznych i 35,6% studentów uczelni niepublicznych. W latach 2020–2024 zauważalny był wzrost liczby kobiet studiujących kierunki związane z nowymi technologiami (o 15,1%) oraz informatyką (o 35,3%). Mimo tego, że liczba kobiet na tych kierunkach rośnie, ich procentowy udział wciąż jest niski, ponieważ równocześnie zwiększa się liczba mężczyzn wybierających te same studia. W rezultacie, udział kobiet w nowych technologiach wzrósł jedynie o 0,8 punktu procentowego, a w informatyce o 1,7 punktu procentowego, osiągając poziom 17,3%.

Na niektórych kierunkach technicznych, takich jak nanotechnologia, bioinformatyka, analityka biznesowa czy matematyka stosowana, zauważalna jest bardziej zrównoważona reprezentacja płci, z udziałem kobiet wynoszącym od 40% do 59%. Taki stan może mieć pozytywny wpływ na branżę technologiczną, wprowadzając różnorodność perspektyw, co sprzyja innowacjom i efektywnej pracy zespołowej.

Jeśli chodzi o najbardziej sfeminizowane kierunki na publicznych uczelniach technicznych w roku akademickim 2023/2024, pierwszą dziesiątkę otwiera pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna (99,3% studiujących stanowiły kobiety). Na drugim miejscu znalazła się zoofizjoterapia, zaś podium zamyka projektowanie architektury wnętrz i otoczenia z udziałem 92,5% kobiet wśród ogółu studentów. Z kolei najbardziej męskimi kierunkami na uczelniach technicznych wciąż pozostają studia z zakresu informatyki, elektroniki czy mechatroniki. Studentki na tych kierunkach stanowią około 4% procent wszystkich uczących się.

Obalanie stereotypów, przełamywanie barier

Organizowanie kampanii promujących wśród kobiet podejmowanie nauki na kierunkach technicznych oraz ścisłych ma na celu przełamywanie stereotypów dotyczących „męskich” i „kobiecych” kierunków studiów. Omówiony raport jest ważnym elementem, który nakreśla stan aktualny oraz perspektywę, ale równie ważne są działania bezpośrednie, jak na przykład lokalne Dni Otwarte organizowane przez uczelnie, które oferują młodym kobietom warsztaty, wykłady oraz spotkania z ekspertami i studentkami, które dzielą się swoimi doświadczeniami związanymi ze studiowaniem kierunków ścisłych i technicznych. Zaangażowanie przedstawicieli biznesu umożliwia z kolei pokazanie kandydatkom perspektyw zawodowych w branży nowych technologii.

Ważnym punktem na mapie popularyzacji studiów technicznych wśród kobiet są takie wydarzenia jak „Perspektywy Women in Tech Summit 2025”, które odbędą 4-5 czerwca, w Warszawie. To największe wydarzenie dla kobiet w STEM (Science, Technology, Engineering, and Mathematics, czyli nauka, technologia, inżynieria i matematyka) w Europie. W dedykowanej strefie dziewczyny zainteresowane kierunkami technicznymi i ścisłymi będą mogły spotkać się z ambasadorkami kampanii, posłuchać inspirujących historii oraz uczestniczyć w specjalnych warsztatach.

W tym roku w kampanię zaangażowało się 11 uczelni technicznych i wydziałów ścisłych, m.in. Politechnika Łódzka, Politechnika Krakowska, Politechnika Poznańska oraz Uniwersytet Warszawski. Celem jest dalsze zwiększanie liczby kobiet w naukach ścisłych i technicznych, co ma kluczowe znaczenie dla rozwoju innowacyjności i zróżnicowania perspektyw w branży technologicznej.

Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią raportu „Kobiety na politechnikach 2025”.