"Bilans zmian instytucjonalnych. Polska oświata w okresie transformacji" to raport Instytutu Badań Edukacyjnych podsumowujący reformy instytucjonalne, jakie zaszły w polskiej oświacie między 1989 a 2015 rokiem. Dotyczy to zarówno decentralizacji oświaty i przekazaniu jej w zarządzanie samorządom, zmiany sytuacji nauczycieli, jak i wprowadzeniu nowych mechanizmów koordynujących prace szkół.
Raport omawia decentralizację edukacji i rolę samorządów terytorialnych w polskim modelu zarządzania oświatą, zmiany dotyczące kształcenia, zatrudniania i motywowania nauczycieli, kluczowe narzędzia kontroli i koordynacji edukacji, które pozostają w rękach państwa: podstawę programową, nadzór pedagogiczny oraz egzaminy zewnętrzne.
W swoim raporcie eksperci IBE przypominają obawy przed decentralizacją oświaty. Dotyczyły przede wszystkim:
Oszczędności. Istniała obawa, że samorządy będą przede wszystkim zainteresowane redukowaniem wydatków na szkoły, szukaniem sposobów na zaoszczędzenie pieniędzy, a więc między innymi ograniczaniem niezbędnych inwestycji mających wpływ na poziom nauczania.
Uczciwości. Istotą tej obawy było oczekiwanie, że samorządowcy będą obsadzać stanowiska dyrektora szkoły i nauczycielskie na zasadzie nepotyzmu, zamiast troszczyć się o profesjonalne, etyczne zarządzanie szkołami.
Jak wskazują analizy obawy te na ogół się nie sprawdziły, a samorządy prowadzą racjonalną politykę dotyczącą sieci szkół. Na przykład spadkowi liczby uczniów gminnych szkół podstawowych w latach 2007-2012 towarzyszył spadek liczby szkół mniej więcej tej samej skali, o około 9%, co wskazuje na bardzo aktywną postawę samorządów w kwestii racjonalizacji sieci szkolnej. Ogółem w tym okresie zlikwidowano 954 szkoły podstawowe.
Do najważniejszych sukcesów decentralizacji oświaty polskiej można zaliczyć:
- Fundamentalną poprawę stanu materialnego szkół, dokonaną wysiłkiem samorządów terytorialnych
- Zapewnienie stabilności finansowania oświaty,
- Wdrożenie przez gminy reformy gimnazjalnej,
- Ograniczona skala nierówności między organami prowadzącymi pod względem jakości kształcenia i dostępnej oferty edukacyjnej.
Podkreślić należy, że o ile przekazanie w roku 1996 szkół podstawowych gminom wzbudziło liczne dyskusje, przekazanie trzy lata później szkół ponadpodstawowych powiatom zostało przyjęte bez żadnych oporów.
W załączeniu pełna treść raportu Instytutu Badań Edukacyjnych.
Źródło: ibe.edu.pl
Komentarz: Czytając raport cieszyłem się, że przez dwadzieścia pięć lat od obalenia komunizmu w naszym kraju zaszły niesamowite, fundamentalne zmiany w systemie oświaty. Mimo spordycznch narzekań, przede wszystkim zmieniono obraz naszych polskich szkół, powrócono do gimnazjów. Polscy uczniowie zaczęli osiągać spektakularne osiągnięcia. Przestalśmy być edukacyjnym zaściankiem Europy.
Niestety, na horyzoncie oświatowym zbierają się chmury. Mozolna, ale skuteczna przebudowa systemu edukacji w naszym kraju jest zagrożona. Chociaż ostatnio przedstawiciele resortu wypierają się chęci likwidacji gimnazjów, to jednak nie zaniechali swoich zamierzeń i likwidacja gimnazjów jeszcze nas czeka. To jest przyład niepotrzebnego likwidowania tego, co dobrze funkcjonuje.
Zapowiada się także powrót szerokich kompetencji kuratorów oświaty, co ni mniej ni więcej oznacza scentralizowanie oświaty, czyli pomniejszenie znaczenia samorządów. Wszystko to może zniszczyć dorobek 25 lat transformacji.
Byłaby to wielka szkoda. Zachęcam do uważnego przeczytania raportu Instytutu Badań Edukacyjnych. Po prostu sami nie wiecie co macie, więc trzeba spojrzeć na stan dzisiejszy obiektywne i nie psuć tego, co działa dobrze, co więcej, przynosi także spektakularne sukcesy. (T. Narkun)
 IBE-ee-raport-bilans-zmian-instytucjonalnych.pdf | 716 kB |
