Jednym z gremiów, które są zaangażowane w proces scalania gruntów na podstawie ustawy o scalaniu i wymianie gruntów jest rada uczestników scalenia. Jej powołanie określa art. 9 ustawy.
Art. 9. 1. Jeżeli liczba uczestników scalenia przekracza 10 osób, postępowanie scaleniowe prowadzi się z udziałem rady uczestników scalenia w składzie 3–12 osób, jako społecznego organu doradczego, wybieranego i odwoływanego przez uczestników scalenia z każdej wsi objętej scaleniem.
2. Rada uczestników scalenia jest wybierana na zebraniu uczestników scalenia, zwołanym przez starostę
Wątpliwość może jednak wzbudzić kwestia liczebności tego podmiotu w kilku konkretnych sytuacjach. Jak należy czytać przepis? Przedstawiam interpretację przepisu, które w moim mniemaniu stanowi efektywne wypełnienie normy ustawowej. Niniejszy artykuł nie obejmuje sytuacji, gdy rady nie uda się powołać na zebraniu uczestników (sytuacja opisana w art. 9 ust. 3 ustawy).
Czy rada uczestników scalenia zawsze jest obowiązkowa? Czy liczba uczestników zawsze definiuje powołanie rady?
Rada jest obowiązkowa w konkretnym przypadku – gdy liczba uczestników postępowania wynosi co najmniej 11 osób. Art. 9 ustawy wskazuje bowiem, że „jeżeli liczba uczestników scalenia przekracza 10 osób, postępowanie scaleniowe prowadzi się z udziałem rady uczestników scalenia”. Przekroczenie liczby 10 osób oznacza, że musi być ich co najmniej 11. Nie powołuje się rady, gdy uczestników jest dziesięcioro.
Wyłącznie liczba uczestników definiuje więc sam obowiązek (a przynajmniej próbę) powołania rady. Potwierdza to przepis o powołaniu komisji, która współpracuje z geodetą i starostą przy opracowywaniu projektu scalenia. Zgodnie z art. 10, jeśli liczba uczestników nie przekracza 10 osób wszyscy uczestnicy scalenia są członkami komisji. Dopiero powołanie rady (a więc prazy liczbie uczestników większej niż 10 osób) powoduje, że tylko członkowie rady wchodzą w skład komisji jako przedstawiciele uczestników.
Czy skoro ustawa przewiduje, że członków rady może być dwunastu, to czy w przypadku gdy uczestników jest jedenaścioro – można na zebraniu powołać radę składającą się z 12 osób, gdzie np. jedna osoba będzie członkiem spoza uczestników (np. ekspert?).
Zdaniem autora artykułu, decyduje ostatecznie nazwa gremium. Cała konstrukcja przepisu wskazuje na to, że w skład rady powinni wchodzić wyłącznie uczestnicy. Dlatego w takiej konkretnej sytuacji – gdy uczestników będzie jedenastu – rada powinna zostać powołana w liczbie od trzech do jedenastu.
Interpretację tę wzmacnia stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, który w wyroku z dnia 21 listopada 2012 r., sygn. II SA/Wr 399/11 stwierdził, iż „Sama nazwa "rada uczestników scalenia" świadczy o tym, że w jej skład wchodzą uczestnicy scalenia, wybierani i odwoływani przez uczestników scalenia z każdej wsi objętej scaleniem”.
Z tego też względu nie powinno się w ogóle powoływać osób spoza grona uczestników do rady uczestników, tym bardziej, że stanowi ona część ww. komisji.
Nie ma za to, moim zdaniem, przeszkód by członek rady na jej spotkania lub w ramach jej prac wysyłał w swoim imieniu odpowiednio umocowanego pełnomocnika.
Czy liczba członków rady zależy od liczby uczestników, jeśli jest ich więcej niż 12 osób?
Nie, jest to wyłącznie decyzja zgromadzenia uczestników ile osób wejdzie w skład rady. Nie trzeba dopasowywać „proporcjonalnie” liczby członków rady do ogólnej liczby uczestników. Ustawodawca ograniczył się po prostu do wskazania widełek, bez określania innych dyrektyw dla uczestników scalenia w trym zakresie.
Jaka powinna być optymalna liczba rady uczestników?
Im większa liczba uczestników, tym większa powinna być rada. Gdy uczestników jest kilkuset wskazanym raczej byłoby, by rada osiągnęła swoją maksymalną, ustawową liczbę, także ze względu na potrzebę przepływu informacji wśród osób zaangażowanych w scalenie. Jest to jednak wyłącznie decyzja uczestników, którą nominalnie powinni podjąć na specjalnie w tym celu zwołanym zebraniu.
