Czy starosta powinien ujawnić w ewidencji gruntów i budynków (EGiB) użytek „Ls” pomimo braku planu urządzenia lasu (PUL), a jedynie na podstawie zaświadczeń nadleśniczego o udatności uprawy i stwierdzeniu faktycznego zalesienia?
Na takie pytanie, które wpłynęło od jednego ze starostw, odpowiadał w opinii prawnej Dział Monitoringu Prawnego i Ekspertyz Biura Związku Powiatów Polskich.
Stan faktyczny
W związku z nabywaniem przez Lasy Państwowe gruntów rolnych od osób prywatnych, dokonują one zalesień i występują do starostów jako organów prowadzących EGiB o ujawnienie użytku „Ls” w tej ewidencji. Tereny te są objęte miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego i zaplanowane w nim jako użytki leśne, jednakże nie został sporządzony dla nich plan urządzenia lasu (PUL). Zatem, czy starosta powinien ujawnić użytek „Ls” w EGiB pomimo braku PUL, a jedynie na podstawie zaświadczeń nadleśniczego o udatności uprawy i stwierdzeniu faktycznego zalesienia gruntu?
Brak PUL wyklucza wpisanie „Ls” do EGiB
Użytek „Ls” nie może zostać ujawniony w EGiB dopóki dla określonego terenu nie zostanie sporządzony i zatwierdzony PUL.
Wynika to z wzajemnych relacji przepisów ustawy o lasach (u.o.l.) oraz prawa geodezyjnego i kartograficznego (pgk).
Zgodnie z art. 20 ust. 2 u.o.l., w ewidencji gruntów i budynków uwzględnia się ustalenia planów urządzenia lasu i uproszczonych planów urządzenia lasu dotyczące granic i powierzchni lasu. Z kolei art. 20 ust. 3a pgk stanowi, że ewidencję gruntów i budynków, w części dotyczącej lasów, prowadzi się z uwzględnieniem przepisów o lasach.
Nie bez znaczenia pozostają również przepisy u.o.l. dotyczące planów urządzenia lasu, a konkretnie:
- art. 6 ust.1 pkt 6 u.o.l., który stanowi, że plan urządzenia lasu jest podstawowym dokumentem gospodarki leśnej opracowywanym dla określonego obiektu, zawierającym opis i ocenę stanu lasu oraz cele, zadania i sposoby prowadzenia gospodarki leśnej;
- art. 19 ust. 1 u.o.l., zgodnie z którym plany urządzenia lasu sporządza się dla lasów stanowiących własność Skarbu Państwa, z zastrzeżeniem ust. 2.
Na uwadze należy mieć również, że PUL dla lasów będących w zarządzie Lasów Państwowych jest sporządzany na zlecenie i koszt Lasów Państwowych (art. 21 ust. 1 pkt 1 u.o.l.). Plan dla lasów stanowiących własność Skarbu Państwa zatwierdza minister właściwy do spraw środowiska (art. 22 ust. 1 u.o.l.).
Uzasadniając brak możliwości ujawnienia użytku „Ls” w EGiB w przypadku braku PUL, niezbędnym jest odniesienie się do utrwalonego orzecznictwa sądów administracyjnych.
Po pierwsze należy podnieść, że zgodnie z art. 20 ust. 2 u.o.l., w EGiB uwzględnia się ustalenia PUL i UPUL dotyczące granic i powierzchni lasu. Natomiast zgodnie z art. 20 ust. 3a pgk, EGiB w części dotyczącej lasów prowadzi się z uwzględnieniem przepisów o lasach. To te przepisy wyznaczają wzajemnie relacje jakie zachodzą pomiędzy pojęciem lasu w EGiB a lasem w ustawie o lasach (zob. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 08.04.2022 r., sygn. akt I OSK 28/21, CBOSA).
Konieczność prowadzenia EGiB w części dotyczącej lasów z uwzględnieniem planów urządzenia lasu, nie prowadzi do obalenia zasady aktualności powszechnej tej ewidencji. Obowiązek uwzględniania tych planów w EGiB oznacza, że nie jest dopuszczalne dokonywanie zmian
w ewidencji w zakresie terenów leśnych, wbrew planom urządzania lasów. Plany te stanowią szczególny rodzaj planów zagospodarowania przestrzennego takich terenów i przesądzają o treści wpisów w ewidencji gruntów (zob. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 08.02.2007 r., sygn. akt I OSK 454/06, CBOSA).
Oznacza to, że plan urządzenia lasu jest jedynym dokumentem, na podstawie którego mogą być aktualizowane dane dotyczące granic i powierzchni lasów leżących na terenie objętym tym planem. Bez uwzględnienia ustaleń PUL nie jest dopuszczalne dokonanie wpisu w EGiB (zob. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18.01.2021 r., sygn. akt I OSK 1901/20, CBOSA oraz wyrok Wojewódzkiego Sąd Administracyjnego we Wrocławiu z 21.04.2010 r., sygn. akt II SA/Wr 63/10, CBOSA)
Okoliczność, że to PUL stanowi podstawę wpisu użytku jako „Ls” do EGiB wyjaśnił NSA w wyroku z 23.07.2008 r. (sygn. akt I OSK 1077/07, CBOSA). W uzasadnieniu prawnym Sąd wskazał, że lasem zgodnie z art. 3 u.o.l. jest grunt, o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha pokryty roślinnością leśną, drzewami i krzewami oraz runem leśnym, lub częściowo jej pozbawiony. Lasem w rozumieniu cytowanego przepisu jest także grunt pozbawiony drzew i krzewów oraz runa leśnego. Grunt taki stanowi las, o ile zostanie objęty planem urządzenia lasu i na tej podstawie został oznaczony symbolem „Ls” w ewidencji gruntów i budynków.
Mając na uwadze powyższe rozważania, należy również dodać, że starosta – jako organ prowadzący ewidencję gruntów i budynków, nie jest władny dokonywać samodzielnych ustaleń w zakresie powierzchni i granic lasu (zob. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 01.03.2023 r., sygn. akt II SA/Go 733/22, CBOSA). Brak PUL sporządzonego dla lasu wyklucza możliwość dokonania wpisu w EGiB.
Podsumowując, brak jest innej ścieżki prawnej pozwalającej na ujawnienie ujawnienie użytku „Ls” w EGiB bez dysponowania przez starostę ważnym i obowiązującym PUL dla tego terenu.
Plan urządzenia lasu sporządzony dla Lasów Państwowych, zatwierdzony przez ministra właściwego do spraw środowiska, jest jedynym dokumentem, na podstawie którego można aktualizować dane dotyczące granic i powierzchni lasów leżących na terenie objętym tym planem, i na podstawie którego starostwa może dokonać wpisu do ewidencji gruntów i budynków. Zaświadczenie o udatności uprawy i faktyczny stan zalesienia nie stanowią podstawy dokonania zmian w EGiB.
