Przed nami kolejna edycja programu edukacyjnego „Zdrowie Człowiek Profilaktyka”, zwracający uwagę na zdrowie publiczne w wymiarze zarówno centralnym, jak i lokalnym. Bo o tym jak ważna jest profilaktyka szczególnie dzisiaj nie trzeba chyba nikogo przekonywać. Skupiamy się na profilaktyce chorób zakaźnych, gdyż to właśnie one mogą skutecznie wyeliminować nas z życia zawodowego i społecznego – co pokazuje aktualna sytuacja epidemiczna w Polsce – mówi z biura Organizatora projektu Zdrowie Człowiek Profilaktyka.

Projekt edukacyjny „Człowiek Zdrowie Profilaktyka” działa od 2013 roku. Wokół czego koncentrują się główne działania?

Agnieszka Pawlikowska: „Zdrowie Człowiek Profilaktyka” to projekt, którego celem jest zwrócenie uwagi na aspekt zdrowia publicznego, zarówno w wymiarze centralnym jak i lokalnym. Poprzez działania edukacyjne skierowane do wybranych grup docelowych – w tym samorządów, szeroko rozumianych pracodawców, instytucji i podmiotów skupiających wokół siebie osoby, które ze względu na specyfikę wykonywanego zawodu narażone są na szkodliwe biologiczne czynniki ryzyka – zwracamy uwagę na wielopłaszczyznowe korzyści wynikające z inwestycji w profilaktykę chorób zakaźnych w lokalnych społecznościach i w miejscach pracy. Są to działania o udowodnionej skuteczności odpowiadające ważnej potrzebie zdrowotnej, a przy tym są stosunkowo łatwe do przeprowadzenia i ewaluacji. Skupiamy się na profilaktyce chorób zakaźnych, gdyż to właśnie one mogą skutecznie wyeliminować nas z życia zawodowego i społecznego – co pokazuje aktualna sytuacja epidemiczna w Polsce.

W przypadku chorób zakaźnych kluczowa jest profilaktyka, ponieważ zakażenie jednej osoby – bez względu na to, czy doszło do zakażenia w wyniku wykonywania obowiązków służbowych, czy poza pracą może spowodować rozprzestrzenienie się zakażenia wśród pozostałych pracowników i członków rodziny. Częsta absencja spowodowana chorobą wymusza od pracodawcy nie tylko zmiany w organizacji pracy, ale również generuje dla firmy dodatkowe koszty związane z organizacją zastępstwa. Korzyści z realizacji działań profilaktycznych to mniejsza liczba zachorowań – a co za tym idzie niższa absencja, niższe koszty zasiłków chorobowych, większa produktywność, lepsza atmosfera pracy – a nawet brak rozdrażnienia wynikającego z przyczyn zdrowotnych. Zarówno miejsce pracy jak bezpośrednio otaczające nas środowisko lokalne są kluczowymi ogniwami w walce z tymi schorzeniami.

Nad merytoryczną stroną projektu pracują przedstawiciele świata medycyny, Krajowi i Wojewódzcy Konsultanci Medyczni, przedstawiciele wojewódzkich i powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych, eksperci Medycyny Pracy, eksperci ds. Funduszy Europejskich, eksperci ds. prawa, eksperci BHP oraz przedstawiciele samorządów i pracodawców. Nasza dotychczasowa działalność zaowocowała zbiorem przydatnych materiałów edukacyjnych, narzędzi ułatwiających zaplanowanie, stworzenie oraz przeprowadzenie efektywnego programu profilaktycznego, zgodnego z wymogami Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji czy też minimalizującego czynniki ryzyka w miejscu pracy. Wszystkie materiały, konsultacje i wsparcie eksperckie udostępniamy naszym odbiorcom bezpłatnie. W bieżącym roku, wychodząc naprzeciw ogromnej potrzebie społecznej kontynuujemy projekt i będziemy wspierać działania naszych potencjalnych odbiorców.

Tworzymy nowy serwis www, gdzie zamieszczone zostaną materiały edukacyjne i przydatne narzędzia, takie jak m.in.: kalkulatory kosztów realizacji programów, gotowe schematy Programów Polityki Zdrowotnej i programów zdrowotnych, konsultacje i porady eksperckie, dobre przykłady oraz argumenty do działania.  Zarówno udział w spotkaniach, jaki i wszystkie materiały, narzędzia i konsultacje eksperckie są bezpłatne.

Czy wiedza na temat ochrony zdrowia na poziomie lokalnym jest zadowalająca?

Agnieszka Pawlikowska: Coraz więcej samorządów i pracodawców dostrzega potrzebę inwestowania w zdrowie i przeznacza środki na profilaktykę, ale wciąż jest to tzw. „kropla w morzu”.  Wciąż istnieje konieczność przypominania i wyjaśniania wielu środowiskom, jak ogromną, wręcz kluczową rolę w skutecznym zapobieganiu chorobom zakaźnym pełnią szczepienia. Taka edukacja, oparta o  rzetelną wiedzę medyczną, jest niezbędna także w obliczu szerzenia w opinii publicznej pseudonaukowych, niezwykle szkodliwych opinii i mitów dotyczących szczepień. Naszym wielkim sukcesem jest każdy nowy,  uzasadniony program profilaktyczny, do którego powstania się przyczyniliśmy.

W ramach projektu prezentowane są dobre praktyki w zakresie ochrony zdrowia. Jakie były najciekawsze?

Agnieszka Pawlikowska: Działania objęte projektem ZCP zachęciły wiele samorządów do udziału w dyskusji nad nowymi kierunkami rozwoju programów polityki zdrowotnej. Naszym szczególnie istotnym osiągnięciem jest uświadomienie wagi szczepień przeciwko pneumokokom wśród osób dorosłych, wcześniej ten problem kojarzony był tylko z dziećmi i nie był znany w  środowisku urzędników samorządowych, a nawet wśród wielu klinicystów. Taki program został wdrożony w Kielcach. Zakładał on możliwość współpracy pomiędzy samorządami różnych szczebli – samorządy szczebla wojewódzkiego mogły zapraszać do realizacji tego przedsięwzięcia samorządy powiatowe i gminne. Działanie takie zwiększa zasięg, frekwencję i możliwości finansowania programu. Tak zrobiono także w  województwie kujawsko-pomorskim, a później także w woj. pomorskim. To przykład dobrej odpowiedzi na problem epidemiologiczny, gdyż właśnie na Pomorzu notowano największą w kraju zachorowalność na inwazyjną chorobę pneumokokową u dorosłych. Także samorząd miasta Krakowa otrzymał pozytywną opinię AOTMiT na wdrożenie 4-letniego programu szczepień przeciwko pneumokokom seniorów powyżej 75. roku życia. Władze Płocka takimi szczepieniami zdecydowały się natomiast objąć osoby od 65. roku życia. Osoby dorosłe to bardzo ważna grupa, o której – co pokazuje aktualna sytuacja epidemiczna – nie można zapominać.

Innym, doskonałym przykładem jest województwo świętokrzyskie. W 2019 roku, z inicjatywy Urzędu Marszałkowskiego w Świętokrzyskim Centrum Onkologii w Kielcach powstał program „Szczepienia dla chorych onkologicznie” obejmujący szczepieniami ochronnymi przeciwko pneumokokom chorujących na nowotwory mieszkańców woj. świętokrzyskiego. Realizacja programu zaplanowana została na lata 2019-2021. Budżet programu wyniósł 1,5 mln złotych, z czego aż 1,3 mln zostało dofinansowane ze środków Funduszy Unijnych. Program został oceniony przez AOTMiT jako unikatowy w skali Europy. To innowacyjne przedsięwzięcie profilaktyczne ma na celu zmniejszenie zapadalności na chorobę pneumokokową wśród chorych z nowotworami litymi i hematologicznymi, u których powikłania wynikające z zapalności na infekcje takie jak np. zapalenie płuc czy oskrzeli są śmiertelnym zagrożeniem. Wiemy, że w przypadku chorych na przewlekłą białaczkę limfocytową, interwencja  w  odpowiednim czasie w postaci szczepienia przeciwko pneumokokom, sprawia, że pacjenci którzy wymagają chemioterapii znoszą leczenie zdecydowanie lepiej. Co ważne zmniejsza się też ryzyko powikłań.

„Człowiek Zdrowie Profilaktyka” to także cykle spotkań. Jakie czekają nas w ciągu tego roku?

Agnieszka Pawlikowska: Do tej pory, w ramach inicjatywy zorganizowaliśmy blisko 120 spotkań, debat i warsztatów. W bieżącym roku, wychodząc naprzeciw ogromnej potrzebie społecznej, kontynuujemy działania i planujemy zorganizować cykl e-spotkań, których tematem przewodnim będzie zdobycie praktycznej wiedzy niezbędnej do zaplanowania, wdrożenia i ewaluacji działań zdrowotnych, w tym także do pozyskania alternatywnych środków na ich realizację z Unii Europejskiej. Zachęcamy do śledzenia strony www.zdrowieczlowiekprofilaktyka.pl gdzie na bieżąco będziemy informowali do poszczególnych inicjatywach.

W tym roku temat zdrowia nieodłącznie wiąże się z panującą epidemią koronawirusa. Czy ten temat w jakiś sposób zostanie poruszony w ramach programu?

Agnieszka Pawlikowska: Projekt „Zdrowie Człowiek Profilaktyka” działa w obszarze profilaktyki chorób zakaźnych, dlatego też w obecnym czasie nasza uwaga skierowana jest również na zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Jest to nowy wirus, więc opracowanie skutecznej i bezpiecznej szczepionki, która pomoże w walce z pandemią wymaga czasu. Prowadzenie profilaktyki wobec chorób zakaźnych, którym możemy zapobiec poprzez szczepienia jest niezwykle istotne w czasie pandemii COVID-19.  Zarówno Ministerstwo Zdrowia jak i Światowa Organizacja Zdrowia nadały w tej chwili priorytetowe znaczenie szczepieniom przeciw pneumokokom i grypie sezonowej, które powinny być realizowane w grupie osób, które ukończyły 60 r.ż oraz u wszystkich dorosłych z chorobami przewlekłymi takimi jak: choroby płuc, układu krążenia, nowotwory, cukrzyca, niewydolność nerek i zaburzenia odporności. Powyższe szczepienia nie uchronią przed zachorowaniem na COVID-19, ale osoby starsze oraz z chorobami przewlekłymi mają większe  ryzyko zachorowania na choroby układu oddechowego takie jak grypa czy pneumokokowe zapalenie płuc, które może prowadzić do hospitalizacji, a w niektórych przypadkach nawet do śmierci. Szczepienia przeciw grypie i pneumokokom buduje odporność przeciw groźnym chorobom układu oddechowego. Im więcej osób zostanie zabezpieczonych przed chorobami układu oddechowego, tym mniejsza będzie presja na system ochrony zdrowia w czasie kryzysów takich, jak obecna pandemia.

W ramach programu prowadzimy i nadal prowadzić będziemy szereg akcji edukacyjnych, których celem jest wzmocnienie profilaktyki chorób zakaźnych, którym można zapobiegać poprzez szczepienia.