Dziennik Warto Wiedzieć: Kończy się kadencja radnych, wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, starostów i marszałków. Czy te osoby muszą teraz złożyć oświadczenia majątkowe? Jeśli tak, to do kiedy? Na pytania odpowiada dr nauk prawnych i jednocześnie radca prawny Stanisław Bułajewski, konstytucjonalista z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego Olsztynie.

Stanisław Bułajewski: Oświadczenie majątkowe w samorządach składane są na początku kadencji, corocznie oraz na jej zakończenie. Pyta pani o te ostatnie. Otóż radny i wójt (burmistrz, prezydent miasta) składają oświadczenia na dwa miesiące przed końcem kadencji. Bieżąca kadencja organów samorządowych upływa 16 listopada 2018 r., dlatego to oświadczenia majątkowe powinni oni złożyć najpóźniej do 16 września br.

Oświadczenie majątkowe dotyczy majątku odrębnego osoby zobowiązanej do jego złożenia oraz majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową. Osoba składająca oświadczenie majątkowe musi określić w nim przynależność poszczególnych składników majątkowych, dochodów i zobowiązań do majątku osobistego i majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową.

Co samorządowcy powinni ujawnić w oświadczeniu?

Odpowiedzi na to pytanie trzeba szukać w samorządowych ustawach ustrojowych. Chodzi o ustawę o samorządzie gminnym, ustawę o samorządzie powiatowym i wreszcie o ustawę o samorządzie województwa. Przepisy tych ustaw są takie same dla wszystkich podmiotów, które są zobowiązanych do składania oświadczeń.

Każdorazowo świadczenie majątkowe zawiera informacje o:

• zasobach pieniężnych, nieruchomościach, udziałach i akcjach w spółkach handlowych oraz o nabyciu od Skarbu Państwa, innej państwowej osoby prawnej, jednostek samorządu terytorialnego, ich związków lub od komunalnej osoby prawnej mienia, które podlegało zbyciu w drodze przetargu, a także dane o prowadzeniu działalności gospodarczej oraz dotyczące zajmowania stanowisk w spółkach handlowych;
• dochodach osiąganych z tytułu zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej lub zajęć, z podaniem kwot uzyskiwanych z każdego tytułu;
• mieniu ruchomym o wartości powyżej 10 000 zł;
• zobowiązaniach pieniężnych o wartości powyżej 10 000 zł, w tym zaciągniętych kredytach i pożyczkach oraz warunkach, na jakich zostały udzielone.

Wystarczy, że taki radny powiatowy czy starosta napisze, jaki ma majątek i już? Tak w dowolny sposób?

Oczywiście, że nie. Oświadczenia majątkowe składane są na formularzach, których wzory zostały określone w odpowiednich rozporządzeniach wydanych prezesa Rady Ministrów w lutym 2003 r. Są to trzy rozporządzenia jedno dla radnego gminy, wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu wójta. Drugie jest dla radnego powiatu, członka zarządu powiatu, sekretarza powiatu, skarbnika powiatu, kierownika jednostki organizacyjnej powiatu, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu. I w końcu trzecie dla radnego województwa, członka zarządu województwa, skarbnika województwa, kierownika wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego wojewódzką osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu marszałka województwa.

W każdym z trzech rozporządzeń znajdują się po dwa wzory oświadczeń: jeden adresowany jest do radnych, zaś drugi do pozostałych osób zobowiązanych do złożenia oświadczenia.

Wszystkie obowiązujące wzory oświadczeń majątkowych są poprzedzone takimi samymi uwagami ogólnymi, z których wynika m.in., że: osoba składająca oświadczenie obowiązana jest do zgodnego z prawdą, starannego i zupełnego wypełniania każdej z rubryk.

Oświadczenie składa się w dwóch części. W części A oświadczenia zawarte są informacje jawne, w części B zaś informacje niejawne dotyczące adresu zamieszkania składającego oświadczenie oraz miejsca położenia nieruchomości.

Jaka powinna być data, według której należy ustalić stan majątkowy i przedstawić go w oświadczeniu majątkowym składanym na koniec kadencji?

Przepisy tego nie precyzują. Jednakże wykładnia językowa ustaw ustrojowych wskazuje, że oświadczenie na koniec kadencji powinno zawierać informacje o stanie majątkowym je osoby składającej według stanu na 2 miesiące przed końcem kadencji. Powoduje to, że często te oświadczenia składane są na „ostatnią chwilę” – tak aby właściwie odzwierciedlały stan majątku.

Odmiennie ustawodawca ujął te kwestie w odniesieniu do corocznych oświadczeń, które zobowiązani składają w terminie do 30 kwietnia danego roku. Tu mamy nakaz, aby informacje aktualne były według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego.