W obecnym stanie prawnym przepisy dotyczące użycia broni palnej przez poszczególne uprawnione służby, a także użycia środków przymusu bezpośredniego są rozproszone po licznych ustawach. Wiąże się to z ich nieprzejrzystością, a także istnieniem nieuzasadnionych względami merytorycznymi różnic w uregulowaniach dotyczących poszczególnych służb. Na potrzebę ujednolicenia owych przepisów zwrócił uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich kierując do Prezesa Rady Ministrów wystąpienie już w listopadzie 2007 roku. Wskazanie RPO prawdopodobnie dalej pozostałoby niezrealizowane, gdyby nie kolejne wyroki Trybunału Konstytucyjnego uznające za niekonstytucyjne uregulowanie zasad użycia środków przymusu bezpośredniego w aktach rangi podustawowej. W efekcie opracowany został projekt założeń ustawy o środkach przymusu bezpośredniego.

Projekt ma przynieść:

• określenie jednolitych wyrażeń ustawowych związanych ze stosowaniem środków przymusu bezpośredniego i broni palnej;
• określenie jednolitego katalogu środków przymusu bezpośredniego. W katalogu tym znajdą się w szczególności nowe środki przymusu bezpośredniego, tj. środki przeznaczone do pokonywania zamknięć budowlanych i innych przeszkód, w tym materiały wybuchowe, a także środki pirotechniczne o właściwościach ogłuszających lub olśniewających;
• ujednolicenie przypadków oraz zasad użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej. W stosunku do obowiązujących obecnie przepisów projekt założeń rozszerza katalog przypadków, gdy możliwe jest użycie broni palnej wobec kobiet o widocznej ciąży, osób, których wygląd wskazuje na wiek do 13 lat oraz osób o ograniczonej sprawności – w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby;
• ujednolicenie postępowania przed i po użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego i broni palnej, a także zasad dokumentowania takiego użycia lub wykorzystania. Najistotniejszym novum w tym zakresie jest rezygnacja z obowiązku oddania strzału ostrzegawczego. Jednocześnie przewiduje się rezygnację z obowiązkowej procedury poprzedzającej użycie broni palnej w przypadku gdy wszelka zwłoka groziłaby bezpośredni niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby, w przypadku użycia specjalistycznej broni palnej wyposażonej w celownik optyczny i przy jego wykorzystaniu, a także gdy broń palna ma być wykorzystana m.in. w celu zatrzymania środka transportu, przy pokonywaniu przeszkód, wobec zwierzęcia, które bezpośrednio zagraża życiu lub zdrowi uprawnionego, do przekazania alarmu lub wezwania pomocy, a także neutralizacji przedmiotów lub urządzeń mogących stwarzać niebezpieczeństwo wybuchu.

Wszystkich zainteresowanych zachęcamy do lektury obszernych (liczących 214 stron) założeń.

Opisany projekt ustawy został skierowany pod obrady Zespołu ds. Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa Obywateli.