Tworzenie aktów prawa miejscowego, to jedno z większych wyzwań, jakie stoją przed organami jednostek samorządu terytorialnego. Realizacja interesu wspólnoty samorządowej przy jednoczesnym zachowaniu szczególnej ostrożności przy konstruowaniu przepisów muszących ściśle odpowiadać ustawie, to zadania kryjące wiele pułapek. Niejednokrotnie jednak wręcz najbardziej istotne błędy nie kryją się w rozbudowanych passusach i skomplikowanych, prawniczych pojęciach, lecz w tym, co pozornie jest trudne do pomylenia.
W wydanym niedawno rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Śląskiego napotykamy już dobrze znany błąd. W końcowych przepisach uchwały w sprawie ustanowienia regulaminu wynagradzania nauczycieli, rada gminy umieściła informację o czasie wejścia uchwały w życie. Informacje te były jednak mocno nieprecyzyjne, toteż organ nadzoru musiał postanowić o stwierdzeniu ich nieważności. W świetle przedstawionej uchwały, jej postanowienia miały wejść w życie w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia w dzienniku urzędowym województwa (gdzie obowiązkowej publikacji podlegają wszystkie akty prawa miejscowego uchwalane na szczeblu lokalnym), z mocą obowiązującą od 1 września, czyli pierwszego dnia nowego roku szkolnego. Jak niejednokrotnie pisaliśmy na łamach naszego Dziennika, łączenie z sobą dwóch różnych sposobów określania terminu wejścia uchwał w życie, jest niewłaściwe. W ten sposób naruszana jest zasada określoności prawa, w myśl której przepisy winny być konstruowane spójnie i logicznie, nie pozostawiając miejsca na wątpliwości. Można bowiem wyobrazić sobie sytuację, w której dwa przytoczone równolegle terminy uzyskania przez prawo mocy obowiązującej nie pokrywają się ze sobą. Tak długo, jak według jednego z tych zapisów uchwała będzie obowiązywała, zaś według drugiego - nie - istnieć będzie nieakceptowalna w demokratycznym państwie prawnym niepewność.
Z pomocą przychodzi Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 20 czerwca 2002 r. w sprawie "Zasad techniki prawodawczej". W swoim § 45 ust. 1 zawiera możliwe sposoby formułowania przepisów o wejściu prawa w życie, którym to metodom można w pełni zaufać. Dziewięć proponowanych szablonów ma treść niepozostawiającą wątpliwości co do rzeczywistych terminów, przy okazji czyniąc zadość innej zasadzie umieszczonej w tym rozporządzeniu, tj. redakcji precyzyjnej, komunikatywnej, zwięzłej i syntetycznej. Należy pamiętać, że naruszanie tych reguł nie jest tylko sprawą estetyki czy stylu, bowiem nadmierna swoboda prowadząca do istotnych naruszeń prawa, jak np. niedookreślenia terminu wejścia uchwały w życie, prowadzi taki akt do nieważności.
Pozostając przy temacie określania czasu uzyskania przez dany akt mocy obowiązującej, przypomnijmy szablony dostarczone przez Zasady techniki prawodawczej, które można stosować w odniesieniu do uchwał:
- Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia
- Uchwała wchodzi w życie po upływie ... (dni, tygodni, miesięcy, lat) od dnia ogłoszenia
- Uchwała wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia
- Uchwała wchodzi w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia
- Uchwała wchodzi w życie ... dnia ... miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia
- Uchwała wchodzi w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie ... (dni, tygodni, miesięcy, lat) od dnia ogłoszenia
- Uchwała wchodzi w życie z dniem ... (dzień oznaczony kalendarzowo)
- Uchwała wchodzi w życie z dniem ogłoszenia
- Uchwała wchodzi w życie ..., z wyjątkiem art. ..., który wchodzi w życie ...
Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Śląskiego z 29 sierpnia 2025 r.
