Od 1 stycznia 2025 roku obowiązuje ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej. Jednym z najważniejszych elementów dokumentu jest rozpisanie zadań niezbędnych do zrealizowania w ramach kluczowych obszarów wpływających na komfort bezpieczeństwa mieszkańców Polski zarówno w czasie pokoju, jak i potencjalnej wojny. Sporo zadań przypadło w udziale samorządowcom, w tym powiatom, które po kilku miesiącach obowiązywania aktu, punktują słabe strony nałożonych na nich obowiązków.
– Podstawą skutecznej ochrony ludności jest odpowiednie przygotowanie struktur odpowiedzialnych za monitorowanie zagrożeń, analizę ryzyka, planowanie operacyjne, koordynację działań ratowniczych oraz współpracę z innymi podmiotami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo – podkreśla Przewodniczący Konwentu Powiatów Województwa Pomorskiego Marek Szczepański w Stanowisku z 19 marca bieżącego roku. Samorządowcy apelują do Rządu o zapewnienie stabilnych mechanizmów finansowania kadr odpowiedzialnych za realizację wyżej wymienionych zadań.
Samorządowcy obawiają się, że brak wystarczających zasobów finansowych na zatrudnienie wykwalifikowanej kadry może wpłynąć na niewykonanie przypisanych JST zadań podczas potencjalnego kryzysu
Urzędnicy przywołują dwie dyrektywy europejskie, zgodnie z którymi jednostki samorządowe zobowiązane są do wypełnienia określonych zadań. Pierwsza z nich – CER (Critical Entities Resilience) nakłada na państwa członkowskie obowiązek wzmocnienia odporności infrastruktury krytycznej na zagrożenia takie jak klęski żywiołowe, akty sabotażu czy cyberataki. W konsekwencji, jak wskazują samorządowcy, to JST, jako podmioty współpracujące w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej, muszą zatrudnić ekspertów ds. analizy zagrożeń, planowania działań prewencyjnych oraz koordynacji interwencji kryzysowych, którzy wprowadzą określone mechanizmy i będą odpowiedzialni za ich wdrażanie w razie potrzeby.
Podobne wymagania względem samorządów określa dyrektywa NIS2 (Network and Information Security). Wedle przywołanego dokumentu, jak wskazuje Starosta Chojnicki Marek Szczepański, JST będą zobowiązane do wdrażania systemów monitorowania i reagowania na cyberzagrożenia, zapewnienia ciągłości działania systemów teleinformatycznych, jak również szkolenia specjalistów w zakresie ochrony danych i bezpieczeństwa IT. To, podobnie jak w przypadku dyrektywy CER, także wymaga zatrudnienia wykwalifikowanej kadry specjalistów, na których samorządów aktualnie nie stać.
Apel o systemowe finansowanie etatów dla ekspertów z dziedziny obronności
Zdaniem samorządowców, którzy wzięli udział w marcowym posiedzeniu Konwentu Powiatów Województwa Pomorskiego, działania w zakresie ochrony ludności, obrony cywilnej i zarządzania kryzysowego powinny obejmować zapewnienie stabilnych środków finansowych na etaty dedykowane specjalistom z zakresu cyberbezpieczeństwa, planowania działań prewencyjnych czy koordynacji interwencji. Według urzędników konieczne jest wprowadzenie rozwiązań ustawowych, które zagwarantują samorządom długoterminowe finansowanie niezbędnej kadry, w tym stworzenie ścieżek rozwoju zawodowego oraz wsparcie szkoleniowe i podnoszenie kwalifikacji.
Finansowanie ochrony ludności i obrony cywilnej powinno być traktowane jako integralny element systemu bezpieczeństwa narodowego – podkreślają samorządowcy i przestrzegają, że brak systemowych rozwiązań w tym zakresie stanowi istotne zagrożenie dla mieszkańców Polski w przypadku potencjalnego konfliktu militarnego, ataków hybrydowych, jak również ekstremalnych zjawisk pogodowych wywołujących różnego rodzaju kataklizmy.
Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią Stanowiska Konwentu Powiatów Województwa Pomorskiego w sprawie finansowania ustawowych zadań ochrony ludności i obrony cywilnej.
