Dyskusja na temat przyszłej polityki spójności toczy się od 21 miesięcy, ale w ostatnim czasie przybrała na sile. Samorządowcy podkreślają, że niepokojące koncepcje centralizacji przyszłego budżetu UE są dużym błędem. Na czym polega ten błąd? Dlaczego centralizacja funduszy regionalnych jest szkodliwa? 28 listopada br. przyjęto wspólne stanowisko Zgromadzenia Ogólnego Związku Województw RP mówiące o tym, że polityka spójności powinna silniej pełnić swoją traktatową rolę. To ważny głos przed polską prezydencją.

Stanowisko Zgromadzenia Ogólnego Związku Województw RP

Stanowisko w sprawie Polityki Spójności po 2027 roku zostało podjęte jednomyślnie podczas obrad plenarnych Zgromadzenia Ogólnego Związku Województw RP. Wypracowany w ramach Zespołu Eksperckiego ds. Europejskiej i Krajowej Polityki Strukturalnej dokument zawiera wątki obecne we wcześniej przyjmowanych stanowiskach (z czerwca 2023 r., września 2024 r. i października 2024 r.), ale co ważne uzupełnia je o nowe kwestie np. związane z sytuacją obszarów przygranicznych, zwłaszcza tych o charakterze peryferyjnym, które sąsiadują z „nieprzenikalną” granicą zewnętrzną UE (m.in. z Rosją, Białorusią i Ukrainą).

Autorzy stanowiska podkreślają, że od 20 lat polityka spójności jest w Polsce silnym impulsem do pozytywnych zmian społeczno-gospodarczych i instytucjonalnych, a także jest istotnym źródłem finansowania rozwoju.

– Polityka spójności jest pod dużą presją konkurencji, w szczególności ze strony takich priorytetów, jak chociażby wspólna polityka obronna UE. Ostatnie „przecieki” z Komisji Europejskiej dotyczące zastąpienia ponad 500 programów zarówno regionalnych, jak i krajowych, 27 programami krajowymi wywołały ogromną burzę i spotkało się to ze stanowczym sprzeciwem ze strony Komitetu Regionów, ale też z bardzo dużym sprzeciwem w Parlamencie Europejskim, gdzie okazuje się, że polityka spójności ma wielu adwokatów i sojuszników – mówił Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego i Prezes Zarządu ZWRP Olgierd Geblewicz.

Przyjęty dokument zawiera 35 postulatów skupionych wokół pięciu głównych tez. To:

• Polityka Spójności UE powinna silniej niż dotychczas pełnić swą traktatową rolę.
• Polityka Spójności UE powinna być skierowana bezpośrednio do Regionów.
• Polityka Spójności UE powinna być wyraźnie ukierunkowana tematycznie.
• Mechanizmy realizacji Polityki Spójności UE wymagają nowego podejścia.
• Polityka Spójności UE powinna wyraźnie wzmocnić instrumenty terytorialne.

Wśród kluczowych obszarów interwencji polityki spójności wymienia się takie obszary tematyczne jak: powstrzymanie negatywnych zmian klimatycznych, przeciwdziałanie wszelkim formom wykluczenia, wsparcie społeczeństwa obywatelskiego czy konieczność dalszej transformacji gospodarczej. Samorządowcy jednocześnie podkreślają, że mechanizmy realizacji polityki spójności wymagają nowego podejścia poprzez wzmocnienie instrumentów terytorialnych.

Skonsolidowane stanowisko polskich regionów jest w dużej mierze zbieżne z przyjętym w 21 listopada 2024 r. przez Komitet Regionów podczas sesji plenarnej pakiecie opinii, w ramach których zaproponowano kierunki przyszłej reformy unijnej polityki spójności i wyrażono sprzeciw wobec wszelkich działań zmierzających do jej centralizacji i poszerzania kompetencji władz UE oraz rządów państw członkowskich w tym obszarze.

Źródło: www.wzp.pl