Zgodnie z treścią art. 105 § 1 k.p.a., gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ administracji wydaje decyzję o umorzeniu postępowania odpowiednio w całości albo w części. Jak do tego przepisu ma się zmiana stanu prawnego w toku postępowania – na ten temat wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach.
Jak przypomniał Sąd, przedmiot postępowania wiąże się ze stosowaniem przez organ publiczny przepisów materialnego prawa administracyjnego. Idąc dalej zaznaczył, iż w doktrynie wskazuje się, że „bezprzedmiotowość postępowania administracyjnego, o której stanowi art. 105 § 1 k.p.a. oznacza, że brak jest któregoś z elementów materialnego stosunku prawnego, a wobec tego nie można wydać decyzji załatwiającej sprawę przez rozstrzygnięcie jej co do istoty” (zob. B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, C.H. Beck Warszawa 2021 r., s. 664-665). Tym samym w ocenie Sądu bezprzedmiotowość postępowania oznacza brak któregoś z elementów stosunku materialnoprawnego, skutkującego tym, że nie można załatwić sprawy przez rozstrzygnięcie jej co do istoty – jest to orzeczenie formalne, kończące postępowanie bez merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy.
WSA przywołał też uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 1995 r., III ARN 50/95, w którym sformułowano fundamentalną tezę, że ze względu na ustrojową zasadę prawa strony do merytorycznego rozpatrzenia jej żądania w postępowaniu administracyjnym i prawa do rozstrzygnięcia sprawy decyzją, art. 105 § 1, przewidujący tzw. obiektywną bezprzedmiotowość postępowania administracyjnego, nie może być interpretowany rozszerzająco. Powyższy przepis ma bowiem zastosowanie tylko w tych sytuacjach, gdy w świetle prawa materialnego i ustalonego stanu faktycznego brak jest sprawy administracyjnej mogącej być przedmiotem postępowania – zauważył WSA. W jego ocenie oznacza to, że postępowanie administracyjne, inaczej niż postępowanie cywilne, staje się bezprzedmiotowe w rozumieniu art. 105 § 1 k.p.a. tylko wtedy, gdy brak jest sprawy administracyjnej, która może być załatwiona decyzją, nie zaś wtedy, gdy wydanie decyzji staje się zbędne (por. wyrok SN z 20 stycznia 2011 r., III SK 20/10).
Jak zauważył Wojewódzki Sąd, bezprzedmiotowość wystąpi w przypadku braku podstawy prawnej lub faktycznej do rozpatrzenia sprawy przez określony organ administracji. Natomiast stwierdzenie w toku postępowania, że dla ustalonego stanu faktycznego należy zastosować inne przepisy prawa materialnego niż przyjęto we wcześniejszej fazie postępowania, nie powoduje według Sądu bezprzedmiotowości postępowania, lecz jedynie zmianę kwalifikacji prawnej rozpatrywanej sprawy.
Ponadto WSA przypomniał, że według doktryny zmiana stanu prawnego w toku postępowania administracyjnego prowadzi do umorzenia postępowania, jeżeli wymaga tego wyraźny przepis ustawowy (tak: A. Wróbel [w:] M. Jaśkowska, M. Wilbrandt-Gotowicz, A. Wróbel, Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego, LEX/el. 2021, art. 105).
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 5 sierpnia 2021 r., II SA/Ke 511/21
Źródło: CBOSA
