Ten serwis używa cookies i podobnych technologii, brak zmiany ustawienia przeglądarki oznacza zgodę na to.

Brak zmiany ustawienia przeglądarki oznacza zgodę na to. Więcej »

Zrozumiałem

Jakie były powody negatywnych postanowień kuratorów oświaty co do likwidacji lub przekształcenia szkół i placówek publicznych?

Jakie były powody negatywnych postanowień kuratorów oświaty co do likwidacji lub przekształcenia szkół i placówek publicznych? .

Tylko w 2019 roku kuratorzy oświaty wydali 139 postanowień negatywnych w przedmiocie likwidacji lub przekształcenia szkół/placówek publicznych. Jakimi powodami kierowali się kuratorzy oświaty? Odpowiedź na to pytanie znaleźć można w analizie samorządowej autorstwa Katarzyny Liszki-Michałki i Katarzyny Sekuły.

Przepisy obowiązujące od 2016 roku wskazują, że do likwidacji szkoły lub placówki publicznej prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego może dojść tylko po uprzednim uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora oświaty. Analogiczne rozwiązanie znajduje zastosowanie do przekształcania szkół lub placówek publicznych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego.

Interpretacja tych przepisów budzi jednak zarzuty, wśród których wskazuje się głównie na zbytnią uznaniowość, arbitralność działań kuratorów, a także naruszenie samodzielności jednostek samorządu terytorialnego w zakresie wykonywania obowiązków zadań publicznych w dziedzinie oświaty.

Do tej kwestii odniósł się też Trybunał Konstytucyjny, który już w 2002 roku orzekł, że „w sprawach dotyczących likwidacji szkół kurator oświaty nie może działać arbitralnie, lecz jest związany konkretnymi normami prawnymi. Niewydanie pozytywnej opinii o likwidacji szkoły samorządowej może mieć miejsce tylko w razie niedochowania wymogów określonych w przepisach prawa regulujących przesłanki likwidacji szkoły. Każda negatywna opinia kuratora oświaty powinna być uzasadniona w racjach i przesłankach zawartych w prawie materialnym.” (wyrok z 8 maja 2002 r., K 29/00). Powołane stanowisko znalazło także wyraz w orzecznictwie sądów administracyjnych.

8 czerwca br. 2021 r. do Wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów został wpisany projekt nowelizacji ustawy – Prawo oświatowe. Jak wynika z opisu dokumentu w projekcie zaproponowano rozwiązanie, zgodnie z którym, jednostka samorządu terytorialnego będzie mogła zlikwidować szkołę, jeżeli likwidacja tej szkoły, w szczególności:

  1. nie ograniczy dostępności nauki, wychowania i opieki,
  2. polepszy warunki nauki, wychowania i opieki uczniów likwidowanej szkoły oraz nie pogorszy ich w szkole lub szkołach wskazanych jako miejsce kontynuowania nauki, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa i higieny,
  3. polepszy warunki stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci i młodzieży objętych kształceniem specjalnym, w przypadku gdy likwidowana szkoła prowadzi takie kształcenie,
  4. nie pogorszy warunków dotarcia uczniów do szkoły,
  5. jest uzasadniona zmianami demograficznymi lub prognozami dotyczącymi liczby uczniów likwidowanej szkoły, szkoły lub szkół wskazanych jako miejsce kontynuowania nauki oraz ogółem wszystkich szkół danego typu prowadzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego.

Przewidziano, że opinia kuratora oświaty wydawana na podstawie art. 89 ust. 3 ustawy – Prawo oświatowe będzie zawierała w szczególności ocenę spełnienia ww. warunków oraz ocenę likwidacji szkoły w zakresie jej zgodności z przepisami prawa. Proponowane przesłanki nie rozwiążą jednak problemu. Ich charakter i zapis wskazuje, że będą one dla kuratora jedynie dodatkowym, ustawowym argumentem przemawiającym za negatywną opinią, np. kurator będzie mógł wskazywać, że konieczność dowożenia uczniów do szkoły będzie zawsze pogorszeniem warunków dotarcia do szkoły lub polemizować, ze zmianami demograficznymi jak ma to miejsce obecnie i kreatywnie interpretować dane z takiej analizy, skazując na utrzymywanie szkół, w których od kilku lat nabór nie był efektywny lub takich, w których jest kilku uczniów.

Raport z cyklu Analizy samorządowe dotyczy postanowień wydanych pomiędzy 1 stycznia 2019 r. a 31 grudnia 2019 r. Analiza obejmuje również postanowienia, w przypadku których organ II instancji zmienił pierwotną (negatywną) opinię na opinię pozytywną.

Główne wnioski płynące z niniejszej analizy wskazują m.in., że kuratorzy oświaty w swej argumentacji sięgali po pozaprawne przesłanki (np. aspekt społeczny, pozytywna prognoza demograficzna), posługując się sformułowaniami nieznajdującymi oparcia w kryteriach ustalonych przepisami prawa, w negatywnych postanowieniach brakowało wyczerpującego uzasadnienia ze wskazaniem konkretnych przepisów prawa i odniesieniem do wszystkich argumentów podnoszonych przez organy prowadzące, większość postanowień negatywnych to dokumenty liczące około 10 stron A4, których obszerność wydaje się ma legitymizować wydawane opinie, a sprowadzają się do opisu okoliczności merytorycznie nieistotnych z punktu widzenia podstawy prawnej postanowień.

Przedmiot analizy, czyli postanowienia, zostały przez kuratorów oświaty udostępnione Związkowi Powiatów Polskich w trybie dostępu do informacji publicznej.

Z pełną treścią publikacji można zapoznać się tutaj.

Czw., 12 Sp. 2021 0 Komentarzy Dodane przez: Małgorzata Orłowska