Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków przedstawiło wyniki zakończonego projektu „Ochrona wodniczki w Polsce i Niemczech” współfinansowanego przez fundusz LIFE Komisji Europejskiej. Projekt rozpoczął się w 2005 roku i dysponował budżetem wysokości 5,4 miliona euro. Jest to największy wykonany projekt ochrony gatunkowej w Polsce. Projekt poświęcony był ochronie wodniczki i jej siedliska torfowiskowego w 9 lokalizacjach (1 w Niemczech, 6 na Pomorzu Zachodnim i 2 w Dolinie Biebrzy), o łącznej powierzchni 42 tysięcy ha.
Wodniczka jest najrzadszym migrującym ptakiem śpiewającym Europy i jedynym w kontynentalnej Europie globalnie zagrożonym ptakiem wróblowym. W XX wieku liczebność populacji zmniejszyła się o 95%, głównie z powodu utraty siedlisk, które w ostatnim stuleciu zostały na wielkiej skali osuszane dla wydobycia torfu i aby odzyskać nowe tereny rolnicze. Znajduje się na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) w kategorii „narażone”. Około 25% światowej populacji wodniczki żyje właśnie w Polsce.Projekt zakończono z sukcesem i osiągnięto zaplanowane rezultaty:
- Przeprowadzono inwentaryzację stanowisk wodniczki oraz ogólnopolskie liczenia ptaków.
- Określono dokładnie jakie są wymagania siedliskowe wodniczki i jak dbać o jej siedliska.
- Wprowadzono specjalnie zaprojektowane maszyny do koszenia torfowisk, 30 pracuje obecnie na torfowiskach w Polsce. Są to ratraki, oryginalnie przystosowane do przygotowania tras narciarskich w górach, z bardzo niskim naciskiem na podłoże, które nie zniszczą delikatnej gleb torfowej na bagnach, a jednocześnie pozwalają kosić do 10 ha dziennie i od razu zbierać skoszoną roślinność. Rozwiązanie to jest tak udane, że znalazło naśladowców w Niemczech, na Białorusi i na Litwie.
- Około 4000 ha objęto ochroną czynną. Na około 800 ha najpierw trzeba było usunąć drzewa i krzewy, a dopiero potem zacząć regularne koszenie. Na 400 ha w Delcie Świny wprowadzono ekstensywny wypas i hodowlę Konika polskiego. Nigdy wcześniej tak duży obszar łąk torfowych nie został przywrócony do dobrej jakości siedlisk.
- OTOP przyczynił się do tworzenia wsparcia finansowego w ramach programów rolnośrodowiskowych wypłacanych z budżetu rolnego UE. Od 2009 r. dostępny jest specjalny pakiet wodniczkowy dla rolników koszących swoje tereny zgodnie z wymogami wodniczki. Dzięki temu 15.000 ha jest obecnie regularnie zarządzanych. OTOP pracuje z Komisją Europejską i polskim rządem w celu przedłużenia i udoskonalenia tych systemów po roku 2014.
- Zagwarantowano siedliska dla wodniczki poprzez wykup terenu i stworzenie 3 nowych rezerwatów OTOP (Laskowiec-Zajki, Mścichy i Ławki-Szorce) o łącznej powierzchni 350 ha, Biebrzański Park Narodowy zakupił 600 ha.
- Rozpoczęto y tworzenie trwałego systemu wsparcia finansowego dla działań przyjaznych wodniczce w przyszłości. Rozwiązanie to jest oparte na wykorzystaniu biomasy zebranej na torfowiskach w czasie koszenia do produkcji brykietu lub pelletu. Wkrótce będzie można kupić pellet z biomasy aby chronić najbardziej zagrożonego ptaka śpiewającego w Europie.
Budżet projektu „Ochrona wodniczki w Polsce i w Niemczech” wynosił 5.4 mln euro. W 75 proc. finansowany przez fundusz LIFE-Przyroda Unii Europejskiej. Pozostałe 1,4 mln euro zostało sfinansowane przez OTOP (200 tys. euro), partnerów projektu: Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze , Brytyjskie Królewskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Polskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Biebrzański Park Narodowy oraz „Förderverein Naturschutz im Peenetal” z Niemiec oraz trzy organizacje współfinansujące RSPB, Swarovski Optik i Cemex Polska.
Od września roku 2010 Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków prowadzi nowy projekt ochrony wodniczki - dofinansowany przez Fundusz LIFE+ Projekt „Zarządzanie siedliskiem wodniczki poprzez wdrożenie zrównoważonych systemów zagospodarowania biomasy”. Projekt będzie trwał do końca sierpnia 2014, jego budżet wynosi 3,85 mln euro.
Źródło: www.otop.org.pl