Pracujący tata w związku z przyjściem na świat potomka ma prawo do urlopu ojcowskiego. W czasie kiedy na nim przebywa, otrzymuje zasiłek macierzyński.
Uprawnienie to przyznaje kodeks pracy. Zgodnie z jego art. 182 [3] § 1pracownik - ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego.
- Urlop ojcowski jako uprawnienie ściśle związane z pracownikiem - ojcem wychowującym dziecko nie może być wykorzystany przez żadną inną osobę (a więc także przez opiekuna dziecka, który przyjął go na wychowanie). Prawo to przysługuje także ojcu dziecka, który korzystał z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego (dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, które przysługiwały w stanie prawnym obowiązującym przed 2 stycznia 2016 r. – podaje Eliza Maniewska w Kazimierz Jaśkowski, Eliza Maniewska, Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy, opublikowano: LEX/el. 2017.
- Pracownik może z niego skorzystać w każdym czasie do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia lub w przypadku pracownika - ojca, który przysposobił dziecko - do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia. Może to mieć zatem miejsce także w czasie, gdy matka dziecka korzysta z urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego bądź urlopu wychowawczego. Jest to prawo całkowicie niezależne od okoliczności, jaki status ma matka dziecka, czy jest pracownicą, ubezpieczoną czy osobą nieubezpieczoną – przypomina Eliza Maniewska.
Prawo przysługuje każdemu ojcu mającemu status pracownika (czyli nie osoby prowadzącej działalność gospodarczą czy wykonującej umowę cywilnoprawną) – niezależnie tego, czy jest on mężem matki, czy też rodzice żyją w związku nieformalnym.
Wymiar urlopu ojcowskiego to dwa tygodnie – niezależnie od liczby dzieci. Zatem tyle samo wolnego ma prawo wziąć tata bliźniaków, jak i trojaczków, podobnie jak i ten, któremu urodziło się tylko jedno dziecko.
- Z urlopu pracownik może skorzystać jednorazowo albo dwukrotnie - wówczas każdorazowo wyłącznie w wymiarze jednego tygodnia – przypomina Mirosław Włodarczyk w Krzysztof W. Baran (red.), Kodeks pracy. Komentarz, wyd. III, opublikowano: WK 2016.
Urlop ojcowski udzielany jest na wniosek pracownika. – Wniosek musi być zgłoszony z zachowaniem formy pisemnej co najmniej 7 dni przed dniem rozpoczęcia tego urlopu. Wniosek ten jest wiążący dla pracodawcy zarówno wtedy, gdy chodzi o sam fakt udzielenia tego urlopu, jak i jego termin – wyjaśnia Krzysztof Rączka w Małgorzata Maria Gersdorf, Michał Raczkowski, Krzysztof Rączka, Kodeks pracy. Komentarz, wyd. III, opublikowano: LexisNexis 2014.
Jednak uwaga! Ważny jest cel urlopu. - Jeżeli pracodawca na podstawie posiadanych informacji uzna, że pracownik, który złożył wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego, wprawdzie ma dziecko w wieku uprawniającym go do tego urlopu, ale nie wychowuje go - może urlopu odmówić – twierdzi Małgorzata Podgórska w Urlop ojcowski w pytaniach i odpowiedziach, opublikowano: Służba Pracownicza 2011/7/13-17
Jak przypomina Józef Iwulski w Józef Iwulski, Walerian Sanetra, Kodeks pracy. Komentarz, wyd. III, , opublikowano: LexisNexis 2013, pracownik korzystający z urlopu ojcowskiego objęty jest ochroną, jaka przysługuje w związku z korzystaniem z urlopu macierzyńskiego. Dlatego w czasie przebywania na urlopie ojcowskim pracownik nie może otrzymać wypowiedzenia umowy o pracę. Gdyby tak się stało, ma prawo dochodzić swoich praw przed sądem pracy. Potwierdza to orzecznictwo sądowe.
- Z uwagi na fakt, iż do rozwiązania umowy o pracę doszło w czasie korzystania przez niego z urlopu ojcowskiego działanie pracodawcy narusza przepisy prawa pracy i stanowi podstawę do przyznania mu odszkodowania – czytamy w wyroku Sądu Rejonowego w Suwałkach z 30 marca 2015 r., sygn. akt IV P 18/15
Do korzystania z urlopu ojcowskiego niedawno zachęcał Rzecznik Praw Obywatelskich.
- Adam Bodnar jest świadom, jak wielkie znaczenie dla ojca ma możliwość opiekowania się nowonarodzonym dzieckiem. Urlop ojcowski daje szansę na budowanie dobrych więzi rodzinnych, silnych relacji z dziećmi, a także na udane godzenie ról rodzinnych i zawodowych przez oboje rodziców.
Dziś z urlopu ojcowskiego korzysta coraz więcej ojców, ale wciąż aż 4/5 uprawnionych (dane ZUS za 2015 r.) ze swego prawa do opieki nad swym maleńkim dzieckiem rezygnuje. Jak wynika z badań RPO, wielu młodych ojców za mało wie o tej możliwości albo boi się z niej skorzystać. Tymczasem jest to niezbywalne świadczenie przysługujące tylko ojcom. Może być ono wykorzystane od dnia narodzin dziecka do ukończenia przez nie drugiego roku życia.
Korzystając z tej radosnej osobistej okazji Adam Bodnar apeluje do ojców, by korzystali z urlopów ojcowskich. To jest ich prawo – prawo ich dzieci i prawo ich rodzin.
Do pracodawców zaś RPO apeluje, by wspierali młodych ojców w decyzji, by poświęcić przewidziany w Kodeksie pracy czas na opiekę nad dzieckiem. To decyzja, która procentuje na wiele lat – i to nie tylko w domu – czytamy w komunikacie zamieszczonym na stronie internetowej Rzecznika dostępnym tutaj.
