Wynagrodzenie zasadnicze pracownika samorządowego jest jego stałym i obligatoryjnym elementem. Jego wysokość musi odpowiadać określonej w rozporządzeniu stawce.
Zasady wynagradzania pracowników samorządowych określone zostały w ustawie z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, wydane na jej podstawie rozporządzeniu z 18 marca 2009 r. w sprawie zasady wynagradzania pracowników samorządowych, które określa m.in. minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego pracowników urzędów gmin, starostw powiatowych, urzędów marszałkowskich oraz pozostałych pracowników samorządowych.
- Dla pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umów o pracę w załączniku nr 1 do ww. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych ustalone zostały dwie tabele minimalnych miesięcznych stawek wynagrodzenia zasadniczego. W części A ustalono tabelę minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego dla pracowników zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach powiatowych, urzędach marszałkowskich oraz biurach (ich odpowiednikach) związków JST oraz zakładów budżetowych utworzonych przez te związki, a także biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych JST. W części B ustalono stawki minimalnego wynagrodzenia zasadniczego dla pozostałych pracowników samorządowych nieobjętych tabelą z części A – wyjaśnia Artur Rycak w Ustawa o pracownikach samorządowych. Komentarz, wyd. II, opublikowano WK 2016.
- Tabela stawek minimalnego wynagrodzenia zasadniczego umieszczona w załączniku nr 1 do rozporządzenia płacowego w części A składa się z dwóch kolumn. W kolumnie pierwszej ustalono dwanaście kategorii zaszeregowania. W kolumnie drugiej ustalono odpowiadające poszczególnym kategoriom zaszeregowania minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego – dodaje.
Jak ocenia ekspert, tabele minimalnych miesięcznych wynagrodzeń zasadniczych dla pracowników umownych są skonstruowane nieprawidłowo. - Przede wszystkim ustalono (niestety tradycyjnie mając na uwadze inne akty płacowe w administracji publicznej) zbyt dużo kategorii zaszeregowania, bo aż dwanaście w tabeli A i dziewiętnaście w tabeli B. Z tego między innymi powodu stawki minimalne różnią się na przykład w tabeli A w kategoriach od I do VI jedynie o 20 zł, zaś w kategoriach od VII do XII o 50 zł, co powoduje, że ustalenie pracownikowi w danej kategorii stawki wyższej o 20–50 zł skutkuje tym, że jego minimalne wynagrodzenie zasadnicze może być wyższe od minimalnego wynagrodzenia zasadniczego pracownika zaszeregowanego do wyższej kategorii. W ten sposób wypacza się cały sens systemu płacowego skonstruowanego w oparciu o kategorie zaszeregowania i odpowiadające im minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego, które powinny pełnić rolę podobną do wartościowania stanowisk pracy. W nauce dotyczącej systemów wynagrodzeń konsekwentnie krytykuje się powyższy błąd powtarzany od 30–40 lat w systemach wynagrodzeń tworzonych w sferze publicznej – tłumaczy.
Zgodnie z tabelą
Pracodawca nie może uzgodnić w umowie o pracę z pracownikiem stawki wynagrodzenia zasadniczego niższej niż ustalona w tabeli. Jeśli to zrobi, to takie postanowienie umowne będzie nieważne i na podstawie art. 18 § 2 kodeksu pracy zostanie automatycznie zastąpione stawką minimalną z tabeli odpowiednią dla danej kategorii zaszeregowania.
- Przyznanie pracownikowi samorządowemu wynagrodzenia poniżej poziomu przewidzianego przepisami prawa nie można uznać za nieistotne naruszenie prawa –orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 13 września 2016 r., sygn. akt III SA/Łd 405/16.
Na wynagrodzenie pracownika samorządowego składa się aż dziewięć składników, którymi są: wynagrodzenie zasadnicze, dodatek za wieloletnią pracę, nagroda jubileuszowa, jednorazowa odprawa w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, dodatkowe wynagrodzenie roczne, dodatek specjalny służący wójtowi, staroście oraz marszałkowi województwa, dodatek funkcyjny, dodatek specjalny z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań, nagroda za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej. Natomiast miesięczna pensja pracownika samorządowego nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę. Oznacza to, że w 2016 r. żaden pracownik samorządowy zatrudniony na cały etat nie może zarabiać mniej niż 1850 zł brutto miesięcznie, a od przyszłego roku – miej niż 2000 zł brutto miesięcznie.
Dla pracodawcy samorządowego to konieczność uzupełniania wynagrodzenia zasadniczego pracowników samorządowych właśnie rozmaitego rodzaju dodatkami. Wszystko przez to, że obowiązujące od 1 kwietnia 2009 r. minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego nie były – do tej pory – nowelizowane. W konsekwencji minimalne wynagrodzenie zasadnicze w I kategorii zaszeregowania (1100 zł brutto miesięcznie) stanowi obecnie jedynie 59,5 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2016 r. i 55 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę, które ma obowiązywać od 1 stycznia 2017 r.
Potrzeba nowelizacji
Na potrzebę urealnienia stawek minimalnego wynagrodzenia pracowników samorządowych zwracał już poprzedni rząd. Jeszcze na początku 2015 r. ministerstwo administracji i cyfryzacji zapowiadało podjęcie prac nad nowelizacją, która z jednej strony miała podnieść stawki minimalnego wynagrodzenia za pracę, a z drugiej stawki te ujednolicić tak, aby zamiast dwóch odrębnych tabel obowiązujących zatrudnionych w urzędach i w pozostałych jednostkach organizacyjnych JST obowiązywała jedna wspólna dla wszystkich pracowników samorządowych.
Do zapowiedzi tych wrócił obecny rząd, a konkretnie Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej, które – 30 listopada br. opublikowało na stronach Rządowego Centrum Legislacji projekt nowelizacji samorządowego rozporządzenia płacowego.
Z jego treścią można się zapoznać TUTAJ.
Projekt zakłada ujednolicenie tabel z kategoriami zaszeregowania, podwyższenie stawek minimalnego wynagrodzenia pracowników samorządowych oraz zmianę zasad przyznawania dodatku funkcyjnego. A także uzupełnia wykaz stanowisk pracowników samorządowych o stanowiska specjalizujące się w technologiach informacyjno-komunikacyjnych (m.in. projektant systemów informatycznych, administrator systemów komputerowych, programista, analityk, konsultant), a także o stanowiska: opiekuna dziennego, fizjoterapeuty, terapeuty zajęciowego oraz ratownika medycznego.
Ministerstwo proponuje zmianę zasad ustalania dodatku funkcyjnego przysługującego pracownikom samorządowym zatrudnionym na podstawie wyboru oraz powołania. Obecnie obowiązujący Załącznik nr 2 do rozporządzenia określa 9 stawek dodatku funkcyjnego, który jest obliczany jako stosowny procent minimalnego wynagrodzenia zasadniczego w kategorii I (obecnie 1,1 tys. zł). Aby podwyżka minimalnego wynagrodzenia zasadniczego w kategorii I - z 1,1 tys. zł do 1,7 tys. zł - nie spowodowała automatycznej podwyżki indywidualnego dodatku funkcyjnego dla pracowników zatrudnionych na podstawie wyboru i powołania, resort proponuje, aby dodatek funkcyjny dla tych pracowników ustalany był kwotowo. Zmiana ta spowoduje, że w poszczególnych kategoriach zaszeregowania pozostanie on na dotychczasowym poziomie.
W projekcie zamiast dwóch tabel (oddzielnej określającej stawki wynagrodzenia zasadniczego dla pracowników urzędów i odrębnej dla tych pracujących w pozostałych jednostkach organizacyjnych samorządu terytorialnego) ma być jedna. Ma zawierać kategorie zaszeregowania, każda z nich wyceniona od 1700 zł brutto (kat. I) do 3000 zł brutto (kat. XXII).
Jak szacuje Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej proponowana nowelizacja rozporządzenia w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych będzie miała znaczenie dla ok. 353 tys. osób zatrudnionych w 6275 jednostkach należących do administracji samorządowej.
Jednocześnie resort nie przewiduje, aby zaplanowana w projekcie podwyżka stawek wynagrodzenia minimalnego spowodowała znaczny koszt po stronie pracodawców samorządowych. Powodem jest wspomniana konieczność wyrównania przez pracodawcę samorządowego pensji przynajmniej do płacy minimalnej. Może tego dokonać np.za pomocą innych składników wynagrodzenia takich jak np. nagrody i premie, czy dodatki (stażowy, czy funkcyjny).
- Należy przy tym zauważyć, że minimalne wynagrodzenie obejmuje nie tylko wynagrodzenie zasadnicze, ale również inne składniki, jak np. dodatki do wynagrodzenia (np. stażowy, funkcyjny, specjalny) oraz premie i nagrody –czytamy w ogólnych skutkach regulacji.
To sugestia ministerstwa, że po podwyżce stawek wynagrodzenia zasadniczego pracodawca samorządowy będzie miał możliwość odpowiedniego zredukowania pracownikom tych dodatkowych składników wynagrodzenia tak, aby ich pensja pozostała na dotychczasowym poziomie.
